به گزارش عیار معدن، استادیار جهاددانشگاهی با اشاره به ساختار ۵R در مدیریت باطله‌های معدنی گفت: این روش با هدف کاهش آلودگی محیط‌زیست و بازگشت کامل مواد به چرخه تولید طراحی شده است.
اردشیر پورشعبان، استادیار جهاد دانشگاهی در گفت‌وگویی از اجرای طرحی نوآورانه برای بازآفرینی ثروت از باطله‌های معدنی خبر داد و گفت: انباشت باطله‌های معدنی در سال‌های اخیر به‌دلیل افزایش استخراج مواد معدنی به‌شدت رشد کرده است. در سال ۱۴۰۰ طرحی را با عنوان بازآفرینی ثروت از باطله‌های معدنی ارائه کردم که برای نخستین‌بار در کشور پژوهشی ساختارمند در این زمینه انجام شد.
وی با اشاره به جزئیات این طرح اظهار کرد: در این فرآیند پردازش مجدد، محصولات متنوعی از جمله مصالح ساختمانی با قیمت مناسب، کود کشاورزی، پودر سنگ، چسب کاشی و سرامیک تولید شده است. به‌عنوان نمونه، در پروژه سنگبری محلات، نه‌تنها از انتشار ریزگردها و آلودگی آب‌های زیرزمینی جلوگیری کردیم، بلکه محصولاتی با ارزشی بالغ بر یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان ایجاد شد.
پورشعبان مراحل اجرای این طرح را در سه فاز تشریح کرد و گفت: فاز اول شامل شناسایی و امکان‌سنجی، فاز دوم آزمایشگاهی، و فاز سوم اجرای عملیاتی است. اکنون پروژه محلات در فاز سوم قرار دارد. همچنین در پروژه‌ای دیگر خاک معدن مس را به کود کشاورزی تبدیل کرده‌ایم و در پروژه دیگری نیز باطله‌های معدنی به میزان حدود ۱۵ میلیون تن در مرحله شناسایی قرار دارد.
وی در خصوص ارزش اقتصادی این طرح افزود: ارزش کبالت استخراج‌شده از باطله‌های معدنی بیش از ۴۵ میلیون دلار برآورد شده است. این تنها بخشی از عناصر باارزش موجود در باطله‌های معدنی است، چرا که فلزاتی مانند آهن نیز قابل بازیابی هستند.
پورشعبان با اشاره به پیامدهای زیست‌محیطی باطله‌های معدنی بیان کرد: مطالعات نشان می‌دهد که ۵۰ تا ۹۵ درصد از مواد معدنی استخراج‌شده به باطله تبدیل می‌شوند. این باطله‌ها علاوه بر آلودگی آب و خاک، منبع تولید ریزگردها و آلودگی هوا نیز هستند. برای مقابله با این معضلات، از ساختار ۵R استفاده کرده‌ایم که شامل بازیافت، استفاده مجدد، فرآوری دوباره، بازچرخانی و احیا می‌شود. این روش با هدف کاهش معضلات زیست‌محیطی و بازگرداندن باطله‌ها به چرخه تولید طراحی شده است.
وی در ادامه توضیح داد: در این طرح، باطله‌ها و پسماندهای معدنی به دو دسته کلی خشک (حاصل از استخراج) و نرم (حاصل از فرآوری) تقسیم می‌شوند. این مواد می‌توانند به‌عنوان ماده اولیه برای صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرند. به‌عنوان مثال، باطله‌های معادن سنگ تزئینی می‌توانند در تولید سیمان ژئوپلیمر، پودر سنگ و سنگ مصنوعی استفاده شوند. همچنین در معادن فلزی مانند مس، روش‌های بیولیچینگ امکان استخراج مجدد فلزات را فراهم می‌کنند، هرچند این فرآیند نیز باطله‌های جدیدی تولید می‌کند که باید به‌درستی مدیریت شوند.
وی با تأکید بر اهمیت اقتصادی و زیست‌محیطی این طرح افزود: این پروژه بر اساس ۱۰ اصل توسعه پایدار شورای جهانی معدنکاری و فلزات طراحی شده است که شامل حفاظت از محیط‌زیست، بهبود وضعیت اقتصادی و حمایت از جوامع محلی است. هدف ما دستیابی به باطله صفر است، به این معنا که تمامی مواد استخراج‌شده به چرخه تولید بازگردند و کمترین تخریب زیست‌محیطی را داشته باشند.
پورشعبان در پایان گفت: اجرای این طرح نیازمند تحلیل دقیق زمین‌شناسی و ژئومتالورژیکی، بررسی اثرات زیست‌محیطی و انتخاب روش‌های مناسب بازآفرینی است. امیدواریم با استفاده از فناوری‌های روز و گسترش این رویکرد در سطح ملی، بتوانیم علاوه بر کاهش آلودگی و تخریب محیط‌زیست، فرصت‌های اقتصادی و اشتغال پایدار را نیز ایجاد کنیم.