به گزارش عیار معدن، نرخ پذیرش جهانی خودروهای الکتریکی همچنان با شتابی چشمگیر در حال رشد بوده و این موضوع تقاضا برای مس را به طور قابل توجهی افزایش داده است. با این حال، تغییرات ایجاد شده در سیاست‌گذاری‌های کلان در ایالات متحده آمریکا و وابستگی هند به واردات فلز سرخ، ضرورت ارائه یک برنامه‌ریزی راهبردی برای تامین پایدار مس در گذار به انرژیهای تجدیدپذیر را بیش از پیش برجسته کرده است.
فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی اخیرا بیان کرد: گذار به انرژیهای تجدیدپذیر در مقیاس جهان در حال روی دادن بوده و این روند غیرقابل توقف است. براساس پیش‌بینی‌های ارائه شده از سوی این آژانس، نزدیک به نیمی از برق مورد نیاز جهان در بخش‌های مختلف تا سال ۲۰۳۰ از منابع تجدیدپذیر شامل توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی تامین خواهد شد.
نکته قابل توجه در این خصوص اینکه فناوری‌های به کار گرفته شده در زیرساخت‌های بخش انرژیهای تجدیدپذیر و حتی بخش خودروهای الکتریکی به شدت به استفاده از مس وابسته هستند. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که بیش از ۱۷ میلیون دستگاه خودرو الکتریکی جدید در این سال به فروش رفته که نسبت به سال ۲۰۲۳، رشد ۲۵ درصدی را به ثبت رسانده است. سهم چین با ۱۱ میلیون دستگاه خودرو الکتریکی، حدود دو سوم کل فروش جهانی را شامل می‌شود؛ اروپا با ۲٫۳ میلیون دستگاه خودرو الکتریکی در رتبه بعدی قرار دارد. در ایالات متحده آمریکا و سایر نقاط جهان نیز به ترتیب ۱٫۵ میلیون و ۱٫۳ میلیون دستگاه خودرو الکتریکی در سال گذشته میلادی به فروش رسید.
علی‌رغم روند روبه‌رشد فروش خودروهای الکتریکی، پیش‌بینی ثبت روند رشدی مشابه برای این خودروها در سال ۲۰۲۵ ممکن است تحقق پیدا نکند. در صورت تصویب طرح جدید دولت ترامپ موسوم به قانون «Big Beautiful Bill»، روند روبه‌رشد فعلی در بازار خودروهای الکتریکی ایالات متحده آمریکا به طور چشمگیری کاهش خواهد یافت؛ چراکه با اجرای این طرح، حمایت‌های مالی و مشوق‌های ارائه شده از سوی دولت فدرال برای خرید خودروهای الکتریکی از جمله تخصیص اعتبار مالیات هفت هزار و ۵۰۰ دلاری برای خرید خودروهای الکتریکی جدید متوقف خواهد شد.
بر همین اساس حذف این مشوق‌های مالی، منجر به افزایش هزینه خرید خودروهای الکتریکی برای مصرف‌کنندگان و در نتیجه محدود شدن نرخ رشد پذیرش این خودروها در بازار داخلی آمریکا خواهد شد. از این رو به نظر می‌رسد خودروسازان آمریکایی ممکن است تصمیم به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مرتبط با خودروهای الکتریکی را حداقل در کوتاه‌مدت به تعویق بیندازند؛ البته این روند تاخیر سرمایه‌گذاری در بخش خودروهای الکتریکی ممکن است تنها به ایالات متحده آمریکا و چند کشور دیگر محدود شود.
بخش خودروهای الکتریکی به عقب برنخواهد گذشت
پیشرفت‌های قابل توجه در فناوری‌های به کار رفته در تولید خودروهای الکتریکی، زیرساخت‌های شارژ و باتری‌های این خودروها، به ویژه در چین و بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی، روند بازگشت به عقب در این بخش را بسیار دشوار و حتی ناممکن ساخته است.تعهد بسیاری از کشورها به دستیابی به اهداف طرح برایند انتشار کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ در کنفرانس‌های مختلف سازمان ملل متحد از طریق حرکت به سمت اجرای فرایند الکتریکی‌سازی سیستم حمل‌ونقل با این هدف صورت گرفته است که میزان انتشار کربن در بخش‌های تولیدی و صنعتی مختلف به تدریج کاهش یابد و سپس متوقف شود؛ روندی که به نظر می‌رسد همچنان از سوی این کشورها ادامه داشته باشد.
مس یکی از فلزاتی است که به نظر می‌رسد نسبت به سایر فلزات دیگر نقش پررنگ‌تری در بخش انرژیهای تجدیدپذیر و سایر بخش‌های مرتبط با آن نظیر خودروهای الکتریکی ایفا کند. بر همین اساس برخی از ویژگی‌های بسیار مهم مس همچون رسانایی الکتریکی بالا و دوام و شکل‌پذیری بسیار مناسب این فلز، آن را به یکی از مهم‌ترین اجزای مورد نیاز در توسعه و ساخت سیستم‌های مبتنی بر انرژی تجدیدپذیر تبدیل کرده است.
در همین راستا، انتظار می‌رود میزان مصرف مس در بخش خودروهای الکتریکی تا سال ۲۰۳۴ با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) 14.3 درصد افزایش پیدا کند؛ رقمی که به نظر می‌رسد از میزان رشد این فلز در سایر بخش‌های مرتبط با گذار به انرژیهای پاک مانند انرژی خورشیدی و بادی بیشتر است. دلیل رشد مرکب سالانه میزان مصرف فلز سرخ در بخش خودروهای الکتریکی را می‌توان به استفاده گسترده از این فلز در تولید موتورهای الکتریکی، باتری‌ها، اینورترها و سیستم‌های سیم‌کشی خودروهای الکتریکی نسبت داد که دوام، شکل‌پذیری و رسانایی بسیار بالای آن از جمله عواملی بوده که باعث استفاده از این فلز شده است.
همچنین، وجود سیم‌پیچ‌های مسی برای تولید موتورهای الکتریکی اهمیتی دو چندان دارد؛ چراکه رسانایی بالای مس، امکان انتقال آسان‌تر برق را با حداقل اتلاف انرژی فراهم کرده است. علاوه‌براین، به نظر می‌رسد تمایل بسیاری از تولیدکنندگان به سمت تولید موتورهای القایی چرخشی مسی نسبت به نمونه‌های دیگر این موتور که از عناصر نادر خاکی در تولید آن‌ها استفاده می‌شود، افزایش یافته است.
به علاوه، فلز مس جزئی جدایی‌ناپذیر از اینورترهای خودروهای الکتریکی بوده که وظیفه دارد جریان مستقیم باتری این خودروها را به جریان متناوب مورد نیاز موتور تبدیل تبدیل کند. از فلز سرخ حتی در ساخت سیستم‌های سیم‌کشی مورد نیاز برای توزیع انرژی، کنترل و انتقال داده استفاده می‌شود. طبق برآوردهای صورت گرفته، برای تولید یک خودروی الکتریکی به طور میانگین به حدود ۱٫۶ کیلومتر سیم مسی نیاز خواهد بود.
البته نباید فراموش کرد که یکی از عوامل کلیدی در رشد خودروهای الکتریکی، امکان توزیع و تامین برق در بخش انتهایی زنجیره و در نقطه مصرف است؛ عاملی که موجب افزایش تقاضا در شبکه برق، بهره‌برداری بیشتر از ترانسفورماتورها و سیم‌های مسی و در نهایت رونق بازار این تجهیزات و سیستم‌ها خواهد شد.
به دلیل نقش حیاتی ترانسفورماتورها در تنظیم ولتاژ در فرایند انتقال و توزیع برق، این دستگاه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. همچنین به دلیل ویژگی رسانایی بالای مس، از این فلز به عنوان ماده اولیه اصلی مورد استفاده در ساخت سیم‌پیچ ترانسفورماتورها استفاده می‌شود.
با افزایش تقاضای برق، نیاز به ترانسفورماتورهای بیشتر برای مدیریت جریان برق بالاتر نیز افزایش یافته که این مسئله به خودی خود تقاضای مس در این بخش را بیشتر خواهد کرد. این روند همچنین باعث می‌شود ترانسفورماتورهای قدیمی را با مدل‌های جدیدتر آن، به ویژه با توجه به افزایش نیاز به تجهیزات با ولتاژ بالا «High Tension» برای استفاده از شارژرهای با قابلیت شارژ سریع‌تر و با ظرفیت بالاتر جایگزین کرد.
نقش مس در راه‌اندازی ایستگاه‌های شارژ خودروهای الکتریکی
در حال حاضر فلز سرخ یکی از اجزای حیاتی در راه‌اندازی ایستگاه‌های شارژ خودروهای الکتریکی به شمار می‌رود. این موضوع می‌تواند به یک نقطه قوت برای این فلز که موجب افزایش نرخ پذیرش خودروهای الکتریکی در جهان خواهد شد، تبدیل شود. براساس گزارش انجمن بین‌المللی مس، جهان در دهه آینده به پنج میلیون ایستگاه شارژ خودروهای الکتریکی نیاز خواهد داشت که این اتفاق، تقاضای مس را به شدت افزایش خواهد داد.
علاوه‌براین، مس نقشی کلیدی در تولید باتری‌های لیتیوم‌یون ایفا می‌کند؛ به طوری که سیستم‌های تجمیع‌کننده جریان انرژی، مفتول جریان اصلی و فویل‌ها که نقشی برجسته در تحمل چرخه‌های مکرر شارژ و دشارژ بدون افت کیفیت در باتری‌ها را بر عهده دارند، وجود مس را پر اهمیت خواهد کرد.
در حال حاضر که هند در آستانه انقلاب در بخش خودروهای الکتریکی قرار دارد، توانسته است با ارائه سیاست‌گذاری‌های حمایتی دولتی نظیر طرح مشوق‌های مبتنی بر تولید (PLI) و تخصیص یارانه‌ها به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، جایگاه خوبی در گذار به انرژیهای تجدیدپذیر به ویژه در بخش مذکور به دست آورد؛ البته که تحقق این هدف‌گذاری‌ها با دسترسی آسان به مس آن هم با قیمتی مقرون‌به‌صرفه امکان‌پذیر خواهد بود.لازم به ذکر است که هند همچنان به واردات سنگ‌های معدنی، کنسانتره‌ها و برخی از محصولات مسی وابسته بوده و این روند به نظر می‌رسد که ادامه داشته باشد.
در سال مالی ۲۰۲۴، هند با کشورهای شریک تجاری خود در صنعت مس و محصولات وابسته به آن، با کسری تجاری ۶٫۸ میلیارد دلاری مواجه بوده است. طبق آمار، حجم واردات مس و محصولات مرتبط با آن در سال مالی ۲۰۲۴ به هند، از نظر ارزش حدود ۲۱ درصد افزایش یافته است. ارزش واردات سنگ‌های معدنی و کنسانتره مس به هند در سال گذشته میلادی حدود ۳٫۳ میلیارد دلار ذکر شده است که نسبت به سال مالی ۲۰۲۲ رشد ۲۲ درصدی را نشان می‌دهد. این میزان واردات سنگ‌های معدنی و کنسانتره مس، بیشتر از مجموع واردات لیتیوم، منگنز، نیکل و سلیسیوم به هند بوده است.
با توجه به افزایش تقاضا و کمبود جهانی عرضه این فلز که برای کوتاه‌مدت (۲۰۲۴) و همچنین بلندمدت (پس از ۲۰۳۰) پیش‌بینی می‌شود، هند نیازمند تدوین یک برنامه عملیاتی دقیق برای تامین مس مورد نیاز بازار داخل به عنوان بخشی از استراتژی راهبردی خود خواهد بود.
این برنامه باید شامل ارائه مشوق‌هایی برای سرمایه‌گذاری یا افزایش ظرفیت تولید در صنایع داخلی ذوب، تصفیه و فرآوری مس باشد تا زمینه برای حضور سرمایه‌گذاران و ورود بازیگران جدید به این بخش تسهیل شود. علاوه‌براین، بازگشایی واحدهای ذوب مس تعطیل شده مانند واحد «Sterlite» متعلق به شرکت «Vedanta» با ظرفیت تولید چهار میلیون تن در سال، می‌تواند نقطه شروع مناسبی برای توسعه صنعت مس در هند در نظر گرفته شود./ فلزات آنلاین