اگرچه در سال‌های اخیر، فلزاتی همچون لیتیوم و کبالت به منظور تولید باتری خودروهای الکتریکی، استقرار سامانه‌های خورشیدی و ساخت تجهیزات دفاعی در کانون توجه جهانی قرار گرفته‌اند اما در حال حاضر فلز مس به عنوان یکی از ارکان اصلی گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر، اهمیت بیشتری در مقایسه با دیگر فلزات نامبرده شده پیدا کرده است.
به گزارش عیار معدن، با درک اهمیت روزافزون فلز سرخ، چین قصد دارد با هدف تسریع در تضمین دسترسی به آن، بیشتر مس مورد نیاز خود را از قاره آفریقا تامین کند. چین با سرمایه‌گذاری‌های کلانی که در بخش‌های استخراج و فرآوری مس انجام داده، درصدد تثبیت جایگاه خود در زنجیره تامین جهانی این فلز حیاتی است.
در حالی که جمهوری دموکراتیک کنگو و زامبیا برای سال‌ها مقصد اصلی سرمایه‌گذاری‌های معدنی چین در حوزه مس بوده‌اند، اخیرا کشور بوتسوانا به عنوان یکی از کشورهای آفریقایی برای دسترسی به منابع جدید مس مورد توجه سرمایه‌گذاران چینی قرار گرفته است.
مایکل فینچ، مدیر بخش مس در موسسه «Benchmark Mineral Intelligence» در این خصوص بیان کرد: بدون دسترسی به فلز مس، گذار به انرژی‌های پاک امکان‌پذیر نخواهد بود. از سوی دیگر تحرکات انجام شده از سوی چین در شرایطی رخ می‌دهد که این کشور با افزایش تنش‌های تجاری و افزایش رقابت با کشورهای غربی مواجه شده است. در همین راستا، دولت کانادا در سال ۲۰۲۲، تملک دارایی‌های معدنی و راهبردی متعلق به این کشور یا شرکت‌های کانادایی توسط شرکت‌های چینی را به شدت محدود کرد.
با وجود این فشارها، شرکت‌های چینی همچنان به طور گسترده در بخش مس قاره آفریقا سرمایه‌گذاری می‌کنند. در همین راستا، شرکت «JCHX Mining» در سال ۲۰۲۴ حدود ۸۰ درصد از سهام معدن مس «Lubambe» در زامبیا را خریداری و اعلام کرد که قصد دارد ۳۰۰ میلیون دلار دیگر برای احیای این معدن و افزایش طول عمر آن سرمایه‌گذاری کند. همچنین، شرکت مذکور متعهد شده است ۵۰۰ میلیون دلار دیگر را برای توسعه ذخایر قابل استخراج در عمق بیشتر و حتی اکتشافات جدید در معدن مس «Lubambe» اختصاص دهد. این پروژه از سوی شرکت مذکور با عنوان یک طرح معدنی راهبردی و حیاتی توصیف شده است.
از دیگر بازیگران چینی فعال در حوزه مس می‌توان به شرکت «CNMC» اشاره کرد که در حال حاضر مالکیت پروژه‌های مهمی از جمله معادن مس در زامبیا را در اختیار دارد. کمربند ذخایر مس «Kalahari» در کشور بوتسوانا، از جمله دیگر ذخایر مس در قاره آفریقا به شمار می‌رود که به طور فزاینده‌ای توجه سرمایه‌گذاران چینی را به خود جلب کرده است.
یکی دیگر از شرکت‌های سرمایه‌گذار چینی، شرکت «MMG Limited» نام دارد که با هزینه حدود ۱٫۹ میلیارد دلاری سهام معدن مس «Khoemacau» در کشور بوتسوانا را خریداری کرده و متعهد شده است که حدود ۷۰۰ میلیون دلار دیگر برای افزایش دو برابری ظرفیت تولید مس در این معدن سرمایه‌گذاری کند.
این اقدامات در واقع بخشی از راهبرد گسترده چین برای تضمین دسترسی به مواد معدنی حیاتی، به ویژه فلز مس مورد نیاز در فرایند گذار به انرژی‌های نو به شمار می‌رود. با وجود گسترش فعالیت شرکت‌های چینی در کشورهای دیگر، جمهوری دموکراتیک کنگو در قاره آفریقا همچنان بزرگ‌ترین منبع تامین مس مورد نیاز چین محسوب می‌شود.
فینچ در رابطه با این مسئله، اظهار داشت: جمهوری دموکراتیک کنگو اخیرا مقام دومین تولیدکننده بزرگ مس جهان از معادن را از آن خود کرده و جایگاه کشور پرو را تصاحب کرده است. موسسه «Benchmark Mineral Intelligence» پیش‌بینی می‌کند که تولید مس از معادن در مقایس جهانی تا سال ۲۰۲۸ همچنان به روند صعودی خود ادامه دهد.
وی با بیان اینکه مالکیت شرکت‌های چینی در پروژه‌های مربوط به مس و کبالت در کنگو نسبت به قبل افزایش چشمگیری پیدا کرده است، افزود: از پروژه‌های جدید مسی که طی هفت سال گذشته وارد مدار تولید شده است، حدود ۷۶ درصد آن تحت مالکیت شرکت‌های چینی قرار دارد.
مدیر بخش مس در موسسه «Benchmark Mineral Intelligence» همچنین خاطرنشان کرد: اگرچه تمرکز ظرفیت تولید منابع جدید مس در کنگو بیشتر از کشورهای دیگر بوده اما اکنون توجه شرکت‌های چینی به سایر تولیدکنندگان مس در آفریقا نظیر زامبیا و بوتسوانا نیز معطوف شده است.
فینچ با اشاره به داده‌های تجاری منتشر شده در این رابطه، عنوان کرد: کنگو به یکی از منابع اصلی برای تامین مس چین تبدیل شده است؛ به گونه‌ای که حجم صادرات مس تصفیه شده این کشور به چین در سال ۲۰۲۴ بیش از ۷۱ درصد افزایش یافته و به ۱٫۴۸ میلیون تن رسیده است.
وی در ادامه تصریح کرد: افزایش سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در دیگر کشورهای آفریقایی نیز تلاشی از سوی این شرکت‌ها در راستای تامین و دسترسی پایدار به فلزی بوده که در حال حاضر اهمیتی دو چندان پیدا کرده است.
کای ژو، یکی از فعالان حقوقی در حوزه معادن با بیان اینکه جمهوری دموکراتیک کنگو، یکی از نویدبخش‌ترین منابع جدید تامین مس در جهان به‌شمار می‌آید، ادامه داد: انتظار می‌رود طی ۲۵ سال آینده، حجم تقاضای فلز مس به ویژه در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر به طور چشمگیری افزایش پیدا کند.
به گفته وی، جمهوری دموکراتیک کنگو که در جایگاه دومین تولیدکننده بزرگ مس در جهان قرار دارد، طی یک دهه گذشته میزان تولید فلز سرخ خود را سه برابر افزایش داده است.
ژو با اشاره به اینکه در صورت تداوم این روند، میزان درآمد اقتصادی جمهوری دموکراتیک کنگو به سطح متوسط درآمد جهانی خواهد رسید، یادآور شد: اگرچه بسیاری از منابع مس جهان از ظرفیت بالایی برای توسعه برخوردارند اما کنگو و زامبیا به عنوان دو کشور دارای بیشترین ظرفیت بالقوه برای رشد صادرات مس نسبت به سایر کشورهای دیگر از شرایط بهتری در این خصوص بهره‌مند هستند.
وی در ادامه تاکید کرد: مس تولیدشده در آفریقا برای چین، به ویژه در شرایطی که محدودیت‌های ایجاد شده از سوی کشورهای غربی مانعی جدی برای دسترسی این کشور به منابع مواد اولیه حیاتی از معادن ایجاد کرده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره شد، سیاست‌گذاری جدید دولت کانادا در سال ۲۰۲۲، شرکت‌های چینی را از تملک دارایی‌های معدنی راهبردی این کشور در سطح جهان، به ویژه پروژه‌هایی که مالکیت آن‌ها در اختیار شرکت‌های کانادایی است، منع کرده است. با توجه به اینکه بسیاری از شرکت‌های معدنی چینی فعال در بخش معدن کانادا در مراحل اولیه اکتشاف قرار دارند، این سیاست‌گذاری عملا تاثیر بسیار گسترده‌ای بر سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی چین در حوزه معادن گذاشته است.
این فعال حوزه معادن مطرح کرد: موافقت با ادامه همکاری شرکت چینی «Zijin» با شرکت کانادایی «Pan American Silver»، تنها به شرطی پذیرفته شده است که بخش قابل توجهی از مس تولیدی این دو کشور در پروژه موسوم به «La Arena II» به کانادا و متحدان این کشور فروخته شود. ژو در همین رابطه اظهار داشت: این اقدام صورت گرفته راهکاری بود که دولت کانادا به کار گرفت تا اطمینان یابد حجم عمده‌ای از مس تولید شده در پروژه «La Arena II» در نهایت در بازار چین عرضه نخواهد شد.
در مقابل، ایالات متحده آمریکا نیز مصرانه به دنبال تامین منابع معدنی مورد نیاز خود، به ویژه مس و کاهش وابستگی به زنجیره تامین چین است. در همین رابطه، دولت جو بایدن در سال ۲۰۲۴ برای جلوگیری از تملک شرکت با مالکیت دولتی چینی «Norin Mining» بر یکی از پروژه‌های معدنی جمهوری دموکراتیک کنگو اقداماتی را انجام داد. اخیرا نیز توافق‌نامه صلحی با میانجی‌گری ایالات متحده آمریکا میان کنگو و رواندا امضا شد که زمینه‌ساز دسترسی گسترده‌تر آمریکا به ذخایر عظیم مواد معدنی حیاتی کنگو از جمله کبالت، کلتان، تانتالم، تنگستن و عناصر نادر خاکی خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه شرکت‌های غربی، به ویژه آمریکا، کانادا و اروپا، تمایل چندانی به اجرای پروژه‌های بزرگ‌مقیاس در کنگو ندارند، یادآور شد: به نظر می‌رسد سرمایه لازم برای توسعه و تحول اقتصادی کنگو عمدتا از سوی چین تامین شود.این فعال حوزه معادن خاطرنشان کرد: در صورتی که توافق احتمالی آینده میان کنگو و آمریکا در حوزه مواد معدنی، مانعی برای سرمایه‌گذاری‌های چین ایجاد کند، ممکن است بهترین فرصت کنگو برای دستیابی به توسعه اقتصادی فراگیر از بین برود. فلزات آنلاین