صنعت مس ایالات متحده آمریکا که نقشی حیاتی در توسعه زیرساخت‌های داخلی، حفظ امنیت انرژی و رشد دفاعی این کشور ایفا می‌کند، در حال حاضر با بحرانی جدی روبه‌رو شده است. در ماه فوریه سال ۲۰۲۵، دولت ترامپ با استناد به بند ۲۳۲ قانون تجارت آزاد آمریکا مصوب سال ۱۹۶۴ میلادی دستور آغاز تحقیقاتی را صادر کرد که هدف آن، بررسی امکان اعمال تعرفه بر واردات مس به این کشور بود. همین موضوع به افزایش قابل توجه قیمت مس در بازار داخلی آمریکا (که بر پایه شاخص بورس «COMEX» تعیین می‌شود) منجر شده است. در حال حاضر قیمت مس در بازار داخلی آمریکا، به طور محسوسی بالاتر از قیمت جهانی مس مبتنی بر قیمت بورس «LME» است.
به گزارش عیار معدن، اختلاف قیمت مس در بازار آمریکا و بازار جهانی، به طور مستقیم هزینه تامین مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولید مس در ایالات متحده آمریکا را افزایش داده است.اگرچه قیمت محصولات نهایی وارداتی به آمریکا همچون ورق، میلگرد و شمش نیمه‌ساخته مسی براساس نرخ‌هایی پایین‌تر از نرخ جهانی تعیین می‌شوند اما تولیدکنندگان داخلی محصولات مذکور مجبور به خرید مواد اولیه مورد نیاز خود با نرخ‌هایی بالاتر از بازار داخلی هستند. این اختلاف قیمتی در محصولات مسی در بازار آمریکا و بازار جهانی، رقابت‌پذیری تولیدکنندگان داخلی این محصولات را به شدت تضعیف کرده است.
از سوی دیگر، افزایش ظرفیت تولید ایجاد شده در بخش ذوب و فرآوری مس چین، بازار جهانی این فلز را با شرایط مازاد عرضه و کاهش قیمت‌ها مواجه کرده است. اقدامات صورت گرفته از سوی تولیدکنندگان مس چین، موجب کاهش قیمت‌های جهانی این فلز مبتنی بر قیمت بورس«LME» شده و در نتیجه اختلاف قیمتی ایجاد شده میان این بورس با بورس «COMEX» را افزایش داده است. در چنین شرایطی، ارائه حمایت‌های اضطراری از سوی دولت آمریکا براساس بند ۲۳۲ قانون تجارت آزاد این کشور، امری حیاتی برای پایان دادن به وضیعت فعلی در بازار داخلی مس آمریکا به شمار می‌رود.
در همین راستا، دولت فعلی آمریکا پیشنهاد کرده است که یک تعرفه ترکیبی واردات به میزان ۵۰ درصد ارزش کالا به علاوه تعیین قیمت ۸۸۰ دلار به ازای هر تن فلز سرخ برای واردات محموله‌های مس به مقصد آمریکا در نظر گرفته شود. شماری از تحلیلگران معتقدند که این اقدام به بازگرداندن تعادل در بازار داخلی و افزایش حمایت از صنعت راهبردی مس آمریکا کمک شایانی خواهد کرد.
اختلاف قیمتی میان بازار داخلی و جهانی مس، فرصت بهره‌برداری سوداگران از وضعیت ایجاد شده از طریق پنجره آربیتراژ واردات در آمریکا را به وجود آورده است. در حقیقت سوداگران با خرید مس تصفیه شده با قیمت پایین‌تر از بازارهای خارجی و عرضه آن در بازار آمریکا که حاشیه سود بالاتری را برای آن‌ها به ارمغان آورده است، موجب اشباع بازار داخلی مس شده‌اند.
گفتنی است مس تصفیه شده، ماده اولیه اصلی برای واحدهای تولیدی در صنایع میان‌دستی مسی به شمار می‌رود. با توجه به ظرفیت تولید محدود داخلی در استخراج و فرآوری مس، این واحدهای تولیدی به شدت به واردات مس تصفیه شده برای تامین نیاز خود وابسته‌اند. اختلاف قیمتی ایجاد شده میان نرخ مس در بورس «COMEX» به عنوان مرجع قیمت‌گذاری آمریکا و نرخ بورس «LME»، موجب افزایش هزینه‌های تولیدکنندگان محصولات مسی در بازار داخلی شده و هم‌زمان، توان رقابتی آن‌ها در بازارهای صادراتی را که به قیمت‌های تعیین شده مبتنی بر بورس «LME» وابسته بوده، تضعیف کرده است.
از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری‌های گسترده دولت چین در افزایش ظرفیت فرآوری مس، منجر به ایجاد وضعیت مازاد عرضه قابل توجهی در بازار مس این کشور شده که فشار مضاعفی بر کاهش قیمت‌های جهانی فلز سرخ وارد کرده است؛ اگرچه وضعیت مازاد تولید چین، عامل اصلی افزایش اختلاف قیمت این فلز در دو بورس «COMEX» و «LME» محسوب نمی‌شود اما وضعیت مازاد عرضه به وجود آمده در چین از یک سو و ادامه روند کاهشی قیمت مس در بورس «LME» از سوی دیگر، بر افزایش این اختلاف قیمتی ایجاد شده افزوده است.
نتیجه آنکه تولیدکنندگان در صنایع میانی مس در ایالات متحده آمریکا در شرایطی قرار گرفته‌اند که به واقع می‌توان آن را یک وضعیت بن‌بست اقتصادی در نظر گرفت؛ وضعیتی غیرقابل دوام که نیازمند اقدامی فوری از سوی سیاست‌گذاران این کشور است.
بازار مس آمریکا به شدت متلاطم شده است
یکی از ویژگی‌های قیمتی فلز مس که آن را از دیگر فلزات پایه صنعتی در جهان متمایز می‌کند، این است که فلز سرخ تنها ماده اولیه‌ای بوده که در مقیاس جهانی در دو بازار و بورس کالایی مهم، یکی بورس «COMEX» و دیگری بورس «LME» مورد معامله قرار می‌گیرد. پیش از وضعیت مازاد عرضه ایجاد شده در بازار مس چین، اختلاف قیمت‌های این فلز در دو بورس مذکور نسبتا ناچیز بود اما از زمان دستور دولت ترامپ مبنی بر آغاز تحقیقات با هدف بررسی امکان اعمال تعرفه بر واردات مس، اختلاف قیمت فلز سرخ در دو بورس مذکور به میزان ۱۰۵ درصد افزایش را به ثبت رساند.
بر همین اساس، نرخ قیمت محموله‌های مسی در زمان باز بودن پنجره آربیتراژ واردات در روز سوم آوریل ۲۰۲۵ به سطح بی‌سابقه ۰٫۸۱ دلار به ازای هر پوند در آمریکا رسید؛ البته که این افزایش اختلاف قیمت، حاصل رشد واقعی تقاضای مس در بازار نیست بلکه نتیجه فعالیت‌های سوداگرانه‌ای بوده که براساس افزایش حاشیه سود در کوتاه‌مدت انجام شده است.
در ادامه می‌توان در نمودار شماره یک، روند افزایش اختلاف قیمت مس در دو بورس «COMEX» و «LME» را از ابتدای ماه ژانویه تا ژوئن ۲۰۲۵ مشاهده کرد.
نمودار ۱٫ اختلاف قیمت مس در دو بورس «COMEX» و «LME» از ابتدای ماه ژانویه تا ژوئن ۲۰۲۵
در نمودار شماره ۲، نرخ قیمت محموله‌های مس در زمان باز بودن پنجره آربیتراژ واردات به آمریکا طی بازه زمانی ماه‌های مارس ۲۰۲۱ تا ژوئن ۲۰۲۵ نشان داده شده است.
نمودار ۲٫ نرخ قیمت محموله‌های مس در زمان باز بودن پنجره آربیتراژ واردات به آمریکا
افزایش واردات مس بازار آمریکا را اشباع کرده است
با توجه به فرصت ایجاد شده از طریق باز بودن پنجره آربیتراژ واردات مس به آمریکا، شماری از معامله‌گران اقدام به عرضه گسترده مس تصفیه شده در بازار داخلی آمریکا کرده‌اند. تنها در ماه آوریل ۲۰۲۵، میزان واردات مس تصفیه شده به آمریکا بیش از ۲۰۰ هزار تن اعلام شد که بالاترین حجم واردات ماهانه این فلز به این کشور در بیش از یک دهه گذشته محسوب می‌شود.
در نمودار شماره ۳، می‌توان میزان واردات مس تصفیه شده به آمریکا در بازه زمانی ماه‌های ژانویه ۲۰۱۴ تا ژانویه ۲۰۲۵ را مشاهده کرد.
نمودار ۳٫ میزان واردات مس تصفیه‌شده به آمریکا
افزایش اختلاف قیمت مس در دو بورس «COMEX» و «LME»، فشار شدیدی بر واحدهای تولید مس در آمریکا وارد کرده است؛ این واحدها هم‌زمان با افزایش شدید هزینه‌های بالای تامین مواد اولیه، با کاهش توان رقابتی در برابر محصولات مسی واردات مواجه‌اند. یکی از عوامل تشدیدکننده این وضعیت، افزایش چشمگیر ظرفیت تولید در واحدهای ذوب و فرآوری مس در چین به شمار می‌رود. این روند موجب ایجاد وضعیت مازاد عرضه جهانی مس شده است؛ به طوری که که افزایش رقابت میان واحدهای ذوب مس در چین، دسترسی به کنسانتره مس را با محدودیت مواجه کرده است؛ تا جایی که برخی از این واحدهای ذوب با حاشیه سود منفی نیز در حال حاضر به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
هم‌اکنون تعرفه‌های فرآوری در برخی واحدهای فرآوری چین رقمی منفی تعیین شده است؛ به این معنا که برخی از این واحدها عملا بابت فرآوری کنسانتره مس هزینه‌ای را از جیب خود پرداخت می‌کنند. این مازاد عرضه مس تصفیه شده در چین، فشار نزولی بر قیمت‌های جهانی مس وارد کرده و در نتیجه، هزینه‌های واردات این محصولات به برخی بازارهایی که مواد اولیه مورد نیاز خود را مبتنی بر نرخ ارائه شده در بورس «LME» تامین می‌کنند، کاهش داده است. از پیامدهای این وضعیت به وجود آمده می‌توان به افزایش چشمگیر واردات محصولات نیمه‌ساخته مسی همچون میلگرد و پروفیل‌های مسی به ایالات متحده آمریکا اشاره کرد که در نمودار شماره ۴ به وضوح این روند نزولی به تصویر کشیده است.
نمودار ۴٫ افزایش حجم واردات برخی محصولات نیمه‌ساخته مسی به آمریکا
مس فلزی حیاتی برای امنیت ملی آمریکا به شمار می‌رود
فلز مس در توسعه زیرساخت‌ها، رشد بخش انرژی‌های پاک و صنایع دفاع آمریکا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. از این فلز در تولید فناوری‌های مبتنی بر انرژی‌های پاک و صنایعی همچون خودروهای الکتریکی، پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی و همچنین ساخت مراکز داده استفاده می‌شود. در همین راستا، در توسعه مراکز داده مرتبط با هوش مصنوعی که ظرفیتی بالغ بر ۱۶ گیگاوات دارند، حدود ۴۰۰ هزار تن مس به ارزش تقریبی ۳٫۲ میلیارد دلار نیاز خواهد بود.
این موضوع در حالی مطرح می‌شود که ایالات متحده آمریکا همچنان برای تامین مس مورد نیاز خود به واردات آن متکی است. طبق آمارهای منتشر شده، حدود ۴۲ درصد از مس مصرف داخلی بازار آمریکا به مس تصفیه شده اختصاص دارد و در حال حاضر تنها سه واحد ذوب مس در آمریکا در حال فعالیت هستند. علاوه‌براین، رقابت شدیدی برای دسترسی به منابع مس میان آمریکا با چین، اتحادیه اروپا و بریتانیا شکل گرفته که با هدف توسعه صنایع و اقتصاد داخلی ایجاد شده است.
گزارش‌های ارائه شده نشان می‌دهد چین بیش از نیمی از سهم تولید جهانی مس تصفیه شده را در اختیار دارد و در سال ۲۰۲۴ نیز سهم ۱۳ درصدی از بازار جهانی تولید محصولات نیمه‌ساخته مسی را به خود اختصاص داده است که در نمودار شماره ۵ می‌توان این ارقام را مشاهده کرد. چین با حمایت‌های دولتی و تخصیص یارانه‌های گسترده موفق شده شرایطی را به وجود آورد که در آن واحدهای ذوب مس حتی به صورت زیان‌ده فعالیت خود را ادامه دهند و محصولات تولیدی خود مانند شمش مسی نیمه‌ساخته را با قیمتی پایین‌تر از نرخ مواد اولیه تولیدی آمریکا در بازار داخلی این کشور عرضه کنند.
نمودار شماره ۵٫ سهم کشورهای مختلف از تولید محصولات نیمه‌ساخته مسی در بازار جهانی
راهکار مناسب برای برون‌رفت صنعت مس از شرایط فعلی چیست؟
نگرانی‌های فعلی تولیدکنندگان محصولات مسی در آمریکا را می‌توان به بهترین شکل از طریق اجرای بند ۲۳۲ قانون تجارت آزاد آمریکا و با استفاده از وضع تعرفه‌های ترکیبی واردات برطرف کرد. در شرایط کنونی، اعمال تعرفه واردات به میزان ۵۰ درصد، به همراه تعیین قیمت ۸۸۰ دلار به ازای هر تن محموله وارداتی می‌تواند به سرعت اختلاف قیمتی ایجاد شده در قیمت مس در دو بورس «COMEX» و «LME» را کاهش داده و ثبات را بازار داخلی مس آمریکا برگرداند.
اعمال ممنوعیت صادرات قراضه مس نیز می‌تواند به حفظ مواد اولیه کلیدی مورد نیاز تولیدکنندگان محصولات مس داخلی در صنایع میانی کمک کند. علاوه‌براین، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های داخلی فرآوری و ذوب مس، گامی اساسی برای کاهش وابستگی آمریکا به واردات و تقویت زنجیره تامین داخلی این فلز محسوب می‌شود. در پایان می‌توان مدعی شد اگر آمریکا به سرعت از صنعت داخلی مس خود حمایت نکند، ممکن است در آینده این کشور ستون فقرات صنایع اقتصادمحور خود را از دست بدهد.