اجرای مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان باعث کاهش ۵۰ درصدی مصرف انرژی در ساختمان ها می شود. گروه اقتصا ی خبرگزاری فارس؛ طرح استیضاح وزیر راه و شهرسازی با امضای ۷۰ نماینده قرار بود در تیرماه در مجلس بررسی شود، اما هنوز خبری از آن نیست. این در حالی است که بی‌برنامگی این وزارتخانه در اجرای مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان ادامه دارد و نتیجه آن، ساخت‌وسازهای غیر استانداردی است که طبق برآورد کارشناسان، عامل هدر رفت حدود ۳۰ درصد از کل برق کشور محسوب می‌شود.
بیماری مزمن ناترازی انرژی
کشور سال‌هاست با بیماری‌ای مزمن به نام ناترازی انرژی روبه‌روست؛ یعنی حجم تامین و تولید انرژی، به‌ویژه در فصول اوج مصرف، از نیاز مصرف‌کنندگان کمتر است و این شکاف با صرف هزینه‌های کلان جبران می‌شود. پیامدهای این ناترازی شامل خاموشی‌ها، محدودیت در صنایع و فشار مالی و زیست‌محیطی گسترده است. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و نیز آیین‌نامه بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌ها سرانه مصرف گاز و برق در ایران بیش از متوسط جهانی است، اما بخش بزرگی از این انرژی به دلیل رعایت‌نشدن اصول بهینه‌سازی، تلف می‌شود. بخش ساختمان به‌تنهایی ۳۵ تا ۴۰ درصد از کل مصرف انرژی کشور را به خود اختصاص می‌دهد.
بهینه‌سازی مصرف گاز؛ اولویت اول کشور
برای حل بحران ناترازی، یکی از موثرترین راه‌ها همان جایی است که بیشترین هدر رفت رخ می‌دهد؛ ساختمان‌ها. عایق‌بندی حرارتی، پنجره‌های دوجداره، سامانه‌های مدیریت هوشمند انرژی و استفاده از انرژی خورشیدی می‌تواند کاهش مصرف را چشمگیر کند. انرژی خورشیدی با توجه به اقلیم آفتابی ایران، یک ظرفیت بسیار راهبردی است؛ از آب‌گرم‌کن‌های خورشیدی تا سلول‌های خورشیدی(فتوولتائیک) بر بام‌ها که هم فشار بر شبکه را کم می‌کنند و هم برق پاک تولید می‌کنند. با وجود این، در ایران استفاده از این مسیر بیشتر در حد طرح‌های آزمایشی یا کوچک باقی مانده و هنوز به یک جریان غالب در بخش ساختمان تبدیل نشده است.
مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان
مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان، اولین بار در سال ۱۳۷۰ تصویب و تا الان چندین بار بازنگری‌شده است. این قانون یک دستورالعمل الزام‌آور برای صرفه‌جویی انرژی در ساختمان‌هاست. این مبحث شامل عایق‌کاری پوسته ساختمان، بهبود تاسیسات گرمایشی/سرمایشی، بهینه‌سازی آب گرم مصرفی، کاهش مصرف برق و بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر است. مطالعات نشان می‌دهد اجرای کامل آن می‌تواند مصرف انرژی ساختمان‌ها را تا ۵۰ درصد کاهش دهد؛ معادل میلیاردها مترمکعب گاز و ده‌ها میلیارد کیلووات‌ساعت برق در سال. انرژی‌ای که می‌تواند به بخش صنعت، صادرات یا ذخایر راهبردی منتقل شود و شکاف ناترازی را کاهش دهد.
تنها ۳۰ درصد پیشرفت طی ۳۰ سال
با گذشت بیش از سه‌دهه، اجرای مبحث ۱۹ در کشور از ۳۰ تا ۴۰ درصد فراتر نرفته است. در طرح‌های بزرگ دولتی، این میزان حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد است، اما در ساختمان‌های کوچک خصوصی در کلان‌شهرها ۳۰ تا ۵۰ درصد، و در شهرهای کوچک زیر ۳۰ درصد. موانع اصلی شامل ضعف نظارت پیش از ساخت، هزینه‌های اولیه سنگین، کمبود مشوق‌های اقتصادی، نبود شاخص‌های کمی میزان مصرف انرژی و آموزش ناکافی است. این روند روزانه موجب هدررفتن هزاران مترمکعب گاز و صدها مگاوات برق می‌شود. انرژی‌ای که در روزهای اوج بحران می‌تواند تفاوت قابل توجهی ایجاد کند. کارشناسان می‌گویند با سیاست‌های تشویقی مؤثر(از وام کم‌بهره تا معافیت‌های مالیاتی) جهت عایق بندی استاندارد یا استفاده از سامانه‌های خورشیدی، می‌توان سرعت اجرای مبحث ۱۹ را چند برابر کرد. سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی و فرهنگ‌سازی عمومی، به‌ویژه درباره صرفه‌جویی واقعی و کاهش هزینه‌های خانوار، نه فقط به کاهش مصرف بلکه به کاهش فشار بر شبکه و رفع ناترازی انرژی کمک می‌کند. این گام‌ها، کوتاه‌ترین و پر‌بازده‌ترین مسیر برای درمان بیماری مزمن ناترازی انرژی ایران است.
