به گزارش عیار معدن، قیمت جهانی آلومینیوم طی سال‌های گذشته با نوسانات گسترده‌ای مواجه بوده است. از بحران‌های ژئوپلیتیکی تا رشد تقاضا در صنایع نوظهور، همه و همه بر این فلز صنعتی مهم تأثیرگذار بوده‌اند.
بازار جهانی آلومینیوم طی سال‌های اخیر با تغییرات بنیادینی روبه‌رو بوده که حاصل مجموعه‌ای از تحولات ژئوپلیتیکی، اقتصادی، فناورانه و زیست‌محیطی است. در چنین شرایطی، شناخت عوامل کلیدی اثرگذار بر قیمت آلومینیوم برای سرمایه‌گذاران، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان صنعتی اهمیت دوچندان یافته است.در این مقاله، مهم‌ترین محرک‌هایی را بررسی می‌کنیم که می‌توانند مسیر آینده قیمت آلومینیوم را تا سال‌های پیش رو، از جمله افق ۲۰۲۷ میلادی (۱۴۰۵ شمسی)، تحت تأثیر قرار دهند.
در سال‌های اخیر، ایالات متحده با هدف حمایت از صنایع داخلی، سیاست‌هایی نظیر اعمال تعرفه بر واردات فلزات را در پیش گرفته است. در سال ۲۰۲۴، این کشور تعرفه‌های جدیدی را بر واردات آلومینیوم، به‌ویژه از مبدا چین، اعمال کرد. این اقدام باعث افزایش هزینه واردات شده و شرکت‌های آمریکایی را به سمت منابع جایگزین سوق داده است. این تغییر ناگهانی در الگوهای تجاری، توازن عرضه و تقاضا را در بازارهای جهانی بر هم زده و به‌ویژه در کوتاه‌مدت موجب افزایش قیمت شده است.چنین تعرفه‌هایی نه‌تنها بازار آمریکا بلکه زنجیره تأمین جهانی آلومینیوم را تحت فشار قرار داده‌اند، چرا که چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم جهان، نقش پررنگی در تنظیم قیمت جهانی دارد.
روسیه یکی از بازیگران اصلی بازار جهانی آلومینیوم است. پس از آغاز جنگ با اوکراین، بسیاری از کشورها و اتحادیه‌ها از جمله اتحادیه اروپا و ایالات متحده، محدودیت‌هایی را بر واردات مواد اولیه از روسیه اعمال کردند. این تحریم‌ها شامل آلومینیوم نیز شده است. شرکت روسال، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آلومینیوم جهان، با محدودیت‌های صادراتی مواجه شد که به کاهش عرضه در بازار جهانی انجامید.
کاهش دسترسی به آلومینیوم روسیه، به‌ویژه در اروپا، باعث افزایش شدید قیمت‌ها در برخی مقاطع زمانی شده و موجب نگرانی‌های جدی برای صنایع وابسته گردیده است. در عین حال، برخی کشورها همچنان به واردات غیررسمی یا از طریق مسیرهای جایگزین ادامه می‌دهند، اما این روش‌ها اغلب با هزینه بیشتر و ریسک بالاتر همراه هستند.
یکی از محرک‌های اساسی تقاضای جهانی آلومینیوم، رشد صنایع جدید و سبز است. در حال حاضر، آلومینیوم به‌عنوان فلزی سبک، مقاوم و قابل بازیافت، نقش مهمی در تحول صنعت خودرو، انرژی و هوافضا دارد.
این روندهای ساختاری و پایدار باعث شده‌اند که حتی در شرایط رکود جهانی نیز تقاضا برای آلومینیوم کاهش محسوسی نداشته باشد.
تولید آلومینیوم نیازمند مصرف بالای انرژی است. کاهش ظرفیت تولید در برخی کشورها به دلیل بحران انرژی، از جمله در اروپا در پی افزایش قیمت گاز و برق، موجب افت تولید شده است. بسیاری از کارخانه‌های ذوب آلومینیوم به دلیل افزایش هزینه‌ها به حالت نیمه‌فعال درآمده‌اند یا تعطیل شده‌اند.
در چین نیز محدودیت‌های زیست‌محیطی و تلاش برای کاهش آلودگی هوا، باعث شده در برخی مناطق تولید آلومینیوم محدود یا مشروط به دریافت مجوزهای خاص شود. این شرایط در مجموع عرضه جهانی را تحت فشار قرار داده و قیمت‌ها را در سطح بالایی نگه داشته است.
یکی از نکات مثبت در بازار آلومینیوم، رشد بازیافت و استفاده از ضایعات است. بازیافت آلومینیوم انرژی بسیار کمتری نسبت به تولید اولیه نیاز دارد و از این رو، از نظر اقتصادی و زیست‌محیطی مقرون‌به‌صرفه‌تر است.کشورهایی که زیرساخت مناسبی برای بازیافت دارند، می‌توانند بخش عمده‌ای از نیاز داخلی خود را تأمین کنند و از تأثیرات بازار جهانی در امان بمانند. البته تقاضا برای آلومینیوم خالص همچنان در حال رشد است و بازیافت به‌تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز جهانی باشد.
قیمت آلومینیوم و سایر فلزات صنعتی، رابطه مستقیمی با نرخ بهره و ارزش دلار دارد. افزایش نرخ بهره در ایالات متحده باعث تقویت دلار و در نتیجه کاهش جذابیت دارایی‌های دلاری مانند فلزات برای سرمایه‌گذاران جهانی می‌شود. این عامل می‌تواند در کوتاه‌مدت فشار نزولی بر قیمت‌ها وارد کند.در مقابل،در دوره‌هایی که سیاست‌های انبساطی دنبال می‌شود یا بحران‌هایی مانند رکود اقتصادی پدید می‌آید، سرمایه‌گذاران به‌دنبال پناهگاه‌های امنی مانند فلزات اساسی می‌روند و قیمت‌ها می‌تواند دوباره صعودی شود.
در مجموع، بازار جهانی آلومینیوم با مجموعه‌ای از عوامل متضاد مواجه است. از یک‌سو، رشد پایدار صنایع سبز و مصرف بالا در خودروهای برقی و انرژی‌های نو، محرکی قدرتمند برای افزایش قیمت است. از سوی دیگر، تحریم‌ها، بحران انرژی، تعرفه‌های تجاری، و محدودیت‌های تولید، سمت عرضه را با چالش روبه‌رو کرده‌اند.با توجه به این موارد، می‌توان گفت که در افق میان‌مدت تا سال ۲۰۲۷ (۱۴۰۵ شمسی)، قیمت آلومینیوم مستعد رشد تدریجی و پایداری خواهد بود، مگر آنکه تغییرات سیاسی و اقتصادی غیرمنتظره‌ای در سطح جهانی رخ دهد.
از منظر نمودارهای تکنیکال، آلومینیوم پس از رسیدن به قله تاریخی در حدود ۳۸۰۰ دلار در سال ۲۰۲۲ وارد فاز اصلاحی شد. در حال حاضر، قیمت‌ها بین ۲۲۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار در نوسان هستند. دو محدوده کلیدی در تحلیل فعلی عبارت‌اند از:
بررسی میانگین‌های متحرک ۵۰ و ۱۰۰ روزه نیز نشان می‌دهد که قیمت در نزدیکی این سطوح در حال تثبیت است که می‌تواند سیگنالی برای بازگشت روند صعودی تا سال ۲۰۲۷ باشد.
بازار آلومینیوم ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های صنایع پایه، طی سال‌های اخیر دستخوش تحولات متعددی بوده است. این بازار، علاوه بر تأثیرپذیری از شرایط داخلی همچون سیاست‌های ارزی و نرخ بهره، به‌شدت تحت تأثیر نوسانات بازار جهانی، تحریم‌ها و متغیرهای سیاسی قرار دارد.در این گزارش، تلاش می‌شود تا با بررسی دقیق محرک‌های اصلی بازار داخلی آلومینیوم، چشم‌انداز آن تا پایان سال ۱۴۰۵ (۲۰۲۷ میلادی) ترسیم شود.
نرخ ارز، به‌ویژه نرخ دلار در بازار آزاد و سامانه نیما، یکی از تأثیرگذارترین متغیرها در بازار داخلی آلومینیوم به شمار می‌رود. از آنجا که بخش عمده‌ای از قیمت شمش آلومینیوم در ایران از قیمت جهانی مشتق می‌شود، هر گونه تغییر در نرخ ارز به‌صورت مستقیم بر بهای تمام‌شده محصولات آلومینیومی تأثیر می‌گذارد.
در سال‌های اخیر، افزایش نرخ دلار در بازار آزاد باعث شده قیمت آلومینیوم نیز در بازار داخلی صعودی شود، حتی در مقاطعی که قیمت جهانی در حال کاهش بوده است. این واگرایی ناشی از تفاوت‌های ساختاری در اقتصاد ایران، نرخ تورم بالا، محدودیت‌های تجاری و نوسانات عرضه ارز بوده است.
در صورتی که در سال‌های آینده شاهد کاهش تنش‌های سیاسی و بهبود دسترسی به منابع ارزی باشیم، امکان کنترل نرخ ارز و کاهش التهاب در بازار آلومینیوم نیز وجود خواهد داشت. با این حال، در سناریوی محتمل ادامه شرایط فعلی، نرخ ارز به‌عنوان یکی از عوامل ناپایدار و پرریسک بازار باقی خواهد ماند.
بازار داخلی آلومینیوم، چه از نظر واردات مواد اولیه مانند آلومینا و کربن آند، و چه از نظر صادرات شمش، وابسته به فضای بین‌المللی و وضعیت تحریم‌ها است. از زمان بازگشت تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، صنایع فلزی و معدنی از جمله آلومینیوم با محدودیت‌های گسترده‌ای در مبادلات بین‌المللی مواجه شده‌اند.
این تحریم‌ها باعث شده‌اند که شرکت‌های تولیدکننده شمش آلومینیوم ایران، مانند ایرالکو، المهدی و سالکو، برای صادرات محصولات خود ناچار به استفاده از واسطه‌ها یا مسیرهای غیررسمی شوند که این امر هزینه‌ها را افزایش داده و گاهی موجب تأخیر در دریافت منابع ارزی شده است.
همچنین، تحریم‌ها باعث شده‌اند دسترسی به تجهیزات و فناوری‌های روز دنیا در صنعت آلومینیوم با مانع مواجه شود، که این موضوع می‌تواند در بلندمدت بهره‌وری تولید را کاهش داده و کیفیت محصولات را تحت تأثیر قرار دهد.در صورتی که مذاکرات هسته‌ای به نتیجه برسد و سطح تحریم‌ها کاهش یابد، انتظار می‌رود بازار آلومینیوم نیز به سمت شفافیت بیشتر و کاهش هزینه‌های مبادله حرکت کند. اما در سناریوی تداوم تحریم‌ها، بازار همچنان پرنوسان، غیرشفاف و وابسته به عوامل سیاسی باقی خواهد ماند.
نقش بورس کالای ایران در تعیین قیمت شمش آلومینیوم طی سال‌های اخیر برجسته‌تر شده است. شرکت‌های اصلی تولیدکننده شمش، موظف به عرضه بخشی از محصولات خود در بورس کالا هستند. در این بستر، قیمت پایه شمش بر اساس نرخ جهانی LME و نرخ ارز نیما تعیین می‌شود، اما رقابت خریداران نیز در تعیین نرخ نهایی نقش مهمی ایفا می‌کند.
در بسیاری از هفته‌ها، رقابت شدید در بورس باعث شده قیمت‌ها از نرخ پایه فراتر رود و این موضوع به افزایش قیمت در بازار آزاد نیز دامن زده است. در مقابل، کاهش حجم عرضه یا وقفه در ثبت سفارش‌ها موجب کمبود شمش در بازار شده و التهاب قیمتی ایجاد کرده است.برای آنکه بازار داخلی از ثبات بیشتری برخوردار شود، ضروری است سیاست‌های عرضه در بورس کالا به‌گونه‌ای طراحی شوند که ضمن حفظ سودآوری تولیدکننده، امکان تأمین پایدار مواد اولیه برای صنایع پایین‌دست نیز فراهم شود.
یکی از ویژگی‌های ساختاری بازار آلومینیوم ایران، وابستگی شدید آن به بازار جهانی است. از آنجا که قیمت پایه شمش از نرخ جهانی LME و نرخ ارز نیما استخراج می‌شود، نوسانات در بازارهای بین‌المللی به‌سرعت به داخل کشور منتقل می‌شود.برای مثال، افزایش قیمت جهانی آلومینیوم در پی کاهش صادرات روسیه، اعمال تعرفه بر واردات به آمریکا یا رشد تقاضا در صنعت خودروهای برقی، بلافاصله بر قیمت داخلی نیز تأثیرگذار خواهد بود. به همین دلیل، تحلیل بازار داخلی بدون در نظر گرفتن روندهای جهانی، تصویری ناقص از واقعیت بازار ارائه می‌دهد.این وابستگی، نیاز به رصد مستمر بازار جهانی، پیگیری تحلیل‌های بنیادی و در نظر گرفتن شاخص‌هایی چون قیمت انرژی، موجودی انبارهای LME، نرخ بهره آمریکا و وضعیت عرضه در چین را دوچندان کرده است.
تولیدکنندگان داخلی شمش آلومینیوم با چالش‌های متعددی از جمله تأمین مواد اولیه، هزینه بالای انرژی، استهلاک تجهیزات و محدودیت‌های ارزی مواجه هستند. این چالش‌ها بر هزینه تمام‌شده تولید تأثیر مستقیم دارند و در نهایت باعث افزایش قیمت محصول در بازار می‌شوند.
در برخی ماه‌ها، قطعی گاز و برق موجب کاهش ظرفیت تولید در کارخانه‌های اصلی شده که خود عامل کمبود عرضه و رشد قیمت بوده است. همچنین، نبود ثبات در سیاست‌های ارزی و مالیاتی، ریسک سرمایه‌گذاری در این حوزه را افزایش داده است.بهبود این شرایط نیازمند سیاست‌گذاری دقیق، حمایت از زنجیره تولید، و رفع موانع زیرساختی و مالی برای تولیدکنندگان داخلی است.
با جمع‌بندی عوامل فوق می‌توان گفت که بازار داخلی آلومینیوم ایران در افق میان‌مدت تا پایان سال ۱۴۰۵، با سناریوهای متفاوتی روبه‌روست:
در هر صورت، بازار داخلی آلومینیوم ایران نیازمند نظارت هوشمند، تحلیل دقیق روندهای جهانی و اتخاذ تصمیمات بلندمدت در سطح کلان اقتصادی است تا مسیر پایداری برای تولید و مصرف این فلز استراتژیک ترسیم شود.
وب‌سایت آلوم متال با ارائه تحلیل‌های روزانه بازار، گزارش‌های عرضه در بورس کالا، و نمودارهای لحظه‌ای، به فعالان این صنعت کمک می‌کند تصمیم‌گیری آگاهانه‌تری داشته باشند. این مجموعه با تمرکز بر تأمین شمش، بیلت و آلیاژهای آلومینیومی، یکی از مراجع معتبر در زنجیره تأمین آلومینیوم کشور به‌شمار می‌رود.
بر اساس تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال، می‌توان گفت چشم‌انداز قیمت جهانی آلومینیوم تا سال ۲۰۲۷ میلادی مثبت ارزیابی می‌شود. با این حال، نوسانات سیاسی، عرضه جهانی، و نیاز روزافزون صنایع نوظهور، عوامل کلیدی در این مسیر خواهند بود. بازار داخلی ایران نیز در صورت ثبات اقتصادی، می‌تواند از این روند بهره‌مند شود.
بازار