چین سالهاست که به عنوان ابرقدرت بلامنازع در حوزه عناصر خاکی کمیاب شناخته میشود؛ منابعی که قلب فناوریهای نوین، انرژی پاک، صنایع نظامی و تجهیزات پیشرفته را تشکیل میدهند. کنترل بیش از ۶۰ درصد عرضه جهانی این مواد، ابزاری کلیدی در سیاستهای ژئوپلیتیک چین بوده و بارها از آن بهعنوان یک «اهرم فشار» استفاده کرده است.
دیجیتایمز تایوان در گزارشی نوشته است: چین به طور آشکار بخشی از محدودیتهای صادراتی خود بر عناصر خاکی کمیاب (REEs) را کاهش داده است؛ اقدامی که پس از هشدار تولیدکنندگان داخلی پهپاد مبنی بر بروز تاخیرهای عمده در تولید اتخاذ شد. این محدودیتها نخستین بار در اواخر سال ۲۰۲۳ توسط پکن بر استخراج و جداسازی عناصر خاکی کمیاب وضع شده بود.عناصر خاکی کمیاب، گروهی شامل ۱۷ عنصر حیاتی برای فناوریهای پیشرفته و انرژی پاک هستند که چین بیش از ۶۰ درصد عرضه جهانی آنها را در اختیار دارد.
در سال جاری و همزمان با تشدید تنشهای تجاری میان چین و آمریکا، پکن هفت ماده معدنی خاکی کمیاب را در فهرست اقلام مشمول کنترل صادرات قرار داد. این محدودیتها حتی محصولات نهایی مانند آهنرباهای نئودیمیوم-آهن-بور را نیز شامل میشد؛ قطعاتی که در صنایع مختلف از خودروسازی تا نیمههادیها نقشی کلیدی دارند.
به گفته منابعی که دیجیتایمز به آنها استناد کرده، تولیدکنندگان چینی پهپاد از جمله آسیبپذیرترین بخشها در برابر این محدودیتها بودهاند، چراکه آهنرباهای REE برای تولید موتورهای با عملکرد بالا ضروری هستند. بهطور خاص، آهنرباهای نئودیمیوم-آهن-بور امکان تولید موتورهایی سبکتر، کارآمدتر و دارای گشتاور و سرعت بالاتر را فراهم میکنند.
این محدودیتها باعث شده بود صدها موتور در مراحل پایانی تولید متوقف شوند و تحویل پهپادهایی که برای نیمه دوم سال ۲۰۲۴ برنامهریزی شده بود، به تعویق بیفتد. با این حال، طبق گزارش دیجیتایمز، پس از مذاکرات پشتپرده میان پکن و واشنگتن، زنجیرههای تامین به تدریج در حال بازگشت به وضعیت عادی هستند.
این ماجرا بار دیگر وابستگی متقابل دو اقتصاد بزرگ جهان به مواد معدنی حیاتی را برجسته میکند: آمریکا با کاهش ذخایر خود دستوپنجه نرم میکند، در حالیکه چین با خطرات ناشی از انباشت موجودیها روبهرو است.اگرچه پکن هنوز به طور رسمی تغییری در سیاستهای خود اعلام نکرده، منابع صنعتی به دیجیتایمز گفتهاند که نشانههای آشکاری از نرمتر شدن اجرای محدودیتها دیده میشود و ارسال پهپادهای معوقشده طبق برنامه از سر گرفته خواهد شد.