در هفته‌های اخیر، به دلیل مطرح کردن احتمال امضای قرارداد مواد معدنی حیاتی میان آمریکا و اوکراین و موضوع الحاق خاک گرینلند از سوی ترامپ، اخبار بسیاری از مواد معدنی حیاتی، به ویژه عناصر نادر خاکی در رسانه‌های جهان منتشر شده است. مواد معدنی حیاتی و عناصر نادر خاکی در صنایع روبه‌رشد انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای الکتریکی در حجم بالایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که کمبود مس به عنوان فلزی که به شدت در صنایعی همچون الکترونیک، سیم‌کشی و حتی لوله‌کشی و … به کار گرفته میشود، می‌تواند نگرانی بیشتری برای مصرف‌کنندگان در مقیاس جهانی ایجاد کند و به نظر آن‌ها، دسترسی به مواد معدنی حیاتی از اولویت کمتری نسبت به فلز سرخ برخوردار خواهد بود.
به گزارش عیار معدن و به نقل از سازمان رسانه‌ای «National Public Radio»، برخی از کارشناسان معتقدند که دسترسی به فلز مس در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر و اقتصاد چرخشی در مقایسه با دسترسی به عناصر نادر خاکی مانند نئودیمیوم و پرازئودیمیوم از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود؛ اگرچه فلز مس هزاران سال است که از معادن استخراج میشود اما تقاضا برای آن طی دو دهه گذشته، افزایش قابل توجهی را تجربه کرده و قیمت فلز سرخ از سال ۲۰۲۰ تاکنون، حدود ۷۵ درصد افزایش داشته است.
علی‌رغم اهمیت بسیار بالای مس، بزرگ‌ترین معادن مس جهان واقع در مناطقی مانند شیلی، پرو و جمهوری دموکراتیک کنگو در تلاش برای پاسخ‌گویی به حجم تقاضای روزافزون فلز سرخ، با مشکلاتی نظیر کمبود تولید و عرضه همراه با تشدید نگرانی‌های زیست‌محیطی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
کاساندرا کامینگز، مدیرعامل شرکت «Thomas Instrumentation» به عنوان یک تولیدکننده بردهای الکترونیکی، نگرانی خود را از تامین فلز سرخ همراه با افزایش شدید تقاضای جهانی برای آن که در تولید بردهای مدار الکتریکی و سایر قطعات الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، ابراز کرد.
وی در ادامه تاکید کرد: اگرچه در تولید میکروچیپ بردهای الکترونیکی از عناصر نادر خاکی استفاده میشود اما استفاده از مس در تولید این میکروچیپ‌ها، سهمی حدود ۹۰ درصد را به خود اختصاص داده است.
کامینگز خاطرنشان کرد: در حالی که عناصر نادر خاکی مانند تربیوم برای تولید نور، به ویژه رنگ سبز در دیودهای نوری نصب شده بر روی بردهای الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما این عناصر در مقایسه با میزان مس به کار رفته در ساخت این بردها از سهم بسیار ناچیزی برخوردار هستند.به گفته وی، اگر مس مورد نیاز تولیدکنندگان بردهای الکترونیکی تامین نشود، به دلیل سهم بسیار بالای فلز سرخ در ساخت آن، امکان تولید این بردها وجود نخواهد داشت.
مدیرعامل شرکت «Thomas Instrumentation» عنوان کرد: با توجه به افزایش قیمت مس طی سال‌های اخیر، شرکت مذکور چاره‌ای جز افزایش قیمت فروش بردهای الکترونیکی تولیدی خود به مشتریان ندارد.کامینگز ادامه داد: روند کاهش سرعت دسترسی به مس در بازار متاسفانه روندی صعودی به خود گرفته است.
براساس گزارشی که در سال ۲۰۲۴ توسط شرکت «S&P Global» منتشر شد، کمبود عرضه مس در بازار به دلایلی از جمله سرمایه‌گذاری ضعیف در اکتشاف و معادن جدید فلز سرخ به سبب تمرکز فعلالان صنعتی بر دستیابی به بازدهی کوتاه‌مدت ایجاد شده است.
شرکت چندملیتی «BHP» به عنوان یک شرکت فعال در حوزه معادن و فلزات در گزارش خود اعلام کرد: میزان تولید معادن فعلی مس در سال ۲۰۳۵، حدود ۱۵ درصد نسبت به میزان تولید اعلام شده در سال ۲۰۲۴ کمتر خواهد بود. طبق این گزارش، میانگین عیار سنگ‌های معدنی مس استخراج شده از سال ۱۹۹۱ تاکنون حدود ۴۰ درصد کاهش را تجربه کرده است.
مایک مک کیبن، استاد دانشکده زمین‌شناسی در دانشگاه کالیفرنیا با بیان اینکه بیشتر سنگ‌های معدنی پرعیار مس موجود در دل زمین استخراج شده‌اند، افزود: شرکت‌های تولیدکننده مس مجبور هستند با توجه به کاهش حجم ذخایر مس پرعیار در جهان، رو به سوی استخراج سنگ‌های معدنی کم‌عیار بیاورند که البته هزینه تولید و فرآوری آن به مراتب بیشتر خواهد بود.
شون هیات، استاد دانشکده بازرگانی در دانشگاه کالیفرنیا با اشاره به اینکه کاهش حجم ذخایر مس پرعیار جهان، روند صعودی قیمت‌ها و افزایش تقاضا برای فلز سرخ را در بازار جهانی به همراه دارد، پیش‌بینی کرد که میزان تقاضای مس طی ۲۰ سال آینده، به میزان تولید این فلز از ابتدای تاریخ تاکنون خواهد رسید.
اگرچه امکان بازیافت مس، نقش مهمی در کاهش برخی چالش‌های عرضه فلز سرخ ایفا می‌کند اما میزان تولید فلز بازیافتی در جهان برای رفع مشکل عرضه آن کافی نیست. در همین رابطه، می‌توان عنوان کرد که در حال حاضر تنها حدود یک سوم عرضه مس در بازار آمریکا از مواد بازیافتی انجام میشود.
طبق آمارهای ارائه شده، ایالات متحده آمریکا هم‌اکنون حدود ۵۰ درصد از مس مورد نیاز خود را از طریق کشورهایی مانند کانادا و مکزیک تامین می‌کند. برخی از تحلیلگران بر این باورند که فلز مس نیز همانند آلومینیوم و فولاد ممکن است مشمول وضع تعرفه‌های واردات به آمریکا شود. در همین راستا، دونالد ترامپ دستور تحقیق درباره وضعیت واردات مس از کانادا به آمریکا را صادر کرد. همچنین، وزیر بازرگانی ایالات متحده آمریکا اخیرا طی مصاحبه‌ای تاکید کرد که ترامپ، احتمالا تعرفه‌های ۲۵ درصدی را بر واردات مس از کانادا اعمال می‌کند.
واقعیت امر این است که در حال حاضر راه‌اندازی یک معدن جدید، کار بسیار دشواری نسبت به گذشته محسوب میشود. چین اخیرا موفق شده است سرانجام پس از ۱۶ سال وقفه در روند استخراج و تولید از یک معدن مس در افغانستان، فعالیت در آن را دوباره آغاز کند. در آن‌سوی زمین و در کشور آمریکا، پروژه‌های معدنی مس با مشکلاتی مانند نگرانی‌های زیست‌محیطی و طولانی بودن روند صدور مجوز برای فعالیت در این معادن مواجه شده‌اند.
سایمون جوویت، زمین‌شناس و مدیر اداره معادن و زمین‌شناسی ایالت نوادا در آمریکا اظهار داشت: فعالیت در معادن به ویژه معادن روباز از ابتدا تاکنون، همواره یکی از متهمان اصلی آسیب به محیط زیست به شمار می‌رود.
استوارت برگس، مدیرعامل و یکی از بنیان‌گذاران شرکت ارائه‌دهنده مشاوره در بخش معدنی به نام «Burgee»، گفت: با توجه به اینکه تمایل شرکت‌های معدنی در آمریکا برای استخراج معادن جدید در این کشور روندی صعودی به خود گرفته است، تیم مشاوره این شرکت تمام تلاش خود را به منظور ارائه بهترین مشاوره برای افزایش بازدهی تولید همراه با کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی به شرکت‌های استخراج‌کننده به کار خواهد بست.
وی ابراز کرد: به منظور ساخت یک وسیله نقلیه الکتریکی، به چهار برابر مس بیشتر نسبت به تولید یک خودرو با موتور احتراق داخلی نیاز خواهد بود. شارژ تمام این خودروهای الکتریکی، مستلزم ارتقای گسترده شبکه برق است که تقاضا برای فلز سرخ را بیش از پیش افزایش داده و موجب اختلال در روند تعادل عرضه و تقاضای آن میشود.
براساس ارزیابی‌های صورت گرفته و با در نظر گرفتن تمامی ذخایر قطعی معدنی مس، امکان تامین تنها ۵۰ درصد مس مورد نیاز مصرف‌کنندگان آن تا سال ۲۰۵۰ فراهم خواهد بود.جوویت تصریح کرد: راه‌اندازی یک معدن جدید مس، حداقل یک دهه یا بیشتر به طول خواهد انجامید و در واقع می‌توان مدعی شد حتی با راه‌اندازی معادن جدید نیز هیچ تضمینی برای تامین حداقل ۵۰ درصد تقاضای پیش‌بینی شده مس از معادن مصرف‌کنندگان جهانی فلز سرخ تا سال ۲۰۵۰ وجود ندارد.
وی همچین به وقفه بلندمدت در راه‌اندازی معادن جدید مس در آمریکا، به ویژه در ایالت‌های آریزونا و مینه‌سوتا که برخی از آن‌ها چندین سال است به دلیل مخالفت جوامع بومی پیشرفتی را تجربه نکرده‌اند، اشاره کرد.زمین‌شناس و مدیر اداره معادن و زمین‌شناسی ایالت نوادا در ادامه عنوان کرد: حتی اگر بتوان معادن جدیدی را راه‌اندازی کرد، واحد ذوب و فرآوری کافی برای تبدیل کنسانتره‌های استخراج شده مس در آمریکا وجود ندارد.
گفتنی است در حال حاضر تنها دو واحد ذوب و فرآوری مس در آمریکا و در ایالت‌هایی مانند آریزونا و یوتا مشغول به فعالیت هستند.به گفته برگس، در حال حاضر پتانسیل افزایش تولید مس در آمریکا وجود داشته اما هنوز ظرفیت واحدهای ذوب در این کشور با رسیدن به نقطه مدنظر فرسنگ‌ها فاصله دارد.
وی خاطرنشان کرد: برای استخراج سنگ معدن مس در بسیاری از ذخایر معدنی آمریکا، باید حدود ۶ هزار متر حفاری انجام داد که این مسئله هزینه تولید و استخراج فلز سرخ را حدود سه تا چهار برابر افزایش می‌دهد.
مدیرعامل شرکت «Burgee» با اشاره به اینکه آمریکا می‌تواند مشکل تامین مس مورد نیاز خود را از طریق واردات از کانادا برطرف کند، یادآور شد: با توجه به تشدید جنگ تجاری میان آمریکا و کانادا، بیم آن می‌رود که آمریکا یکی از منابع تامین اصلی مس خود را از دست بدهد.
برگس در پایان تاکید کرد: اگرچه در حال حاضر آمریکا ذخایر توسعه‌نیافته قابل توجهی از مس را در اختیار دارد اما واقعیت امر اینکه برای توسعه صنایع وابسته به فلز سرخ خود، نیازمند حفظ روابط دوستانه با شرکای استراتژیک مانند کانادا جهت دسترسی به واحدهای ذوب و فرآوری مس است.
فلزات آنلاین