بر اساس اعلام سازمان برنامه و بودجه کشور، برای تکمیل و اتمام طرحهای عمرانی نیمه تمام در کشور نیاز به ۵۰۰۰ هزار میلیارد تومانی اعتبار است.گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ یکی از مسائل مهم اقتصادی کشور، انبوه پروژهها و طرحهای عمرانی نیمه تمام در جای جای کشور است که مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و نمایندگان قرار میگیرد.این پروژههای عمرانی در واقع مصداق مهمی از «کنز کردن مال» و از جریان انداختن ثروتهای کلان ملی است که در قالب پروژه نیمه تمام رها شدهاند که نه به بهرهبرداری میرسند که مردم از خدمات آن استفاده کنند و نه اینکه تعیین تکلیف میشوند و مبالغ زیادی از منابع بودجه در آنها صرف شده و معطل مانده است.بر اساس برآورد جدید سازمان برنامه و بودجه کشور برای اتمام همه این پروژههای عمرانی نیمه تمام در کشور، نیاز به حداقل ۵۰۰۰ هزار میلیارد تومان یعنی به اندازه بودجه یک سال کل کشور است تا این پروژهها بهره برداری برسند، اما در عمل نمیتوان این رقم را اختصاد داد، حال سوال این است که چرا این پروژهها به وجود آمدند و چرا نیمه تمام ماندند.یکی از دلایل این است که برنامه آمایش سرزمین در کشور نداریم، در هر منطقهای بدون توجه به استعداد و امکانات آن ، پروژه تعریف شده و بعد با کمبود منابع یا مواد اولیه رها شده است.در سالهای گذشته بسیاری از نمایندگان مجلس و حتی مقامات سیاسی برای جلب رای مردم قولهایی به مردم دادند، از جمله اینکه فلان پروژه در فلان منطقه را اجرا میکنیم، اما این پروژهها با فشار سیاسی راهاندازی شده و عمدتاً توجیه فنی و اقتصادی ندارند و در میانه راه با کمبود منابع مواجه شده و نیمه تمام رها میشود .پروژه نیمه تمام عمرانی مصداق مهمی از کنز کردن مال و از چرخه گردش خارج کردن منابع و نقدینگی کشور و به ویژه بودجه عمومی کشور به شمار میرود.
دولت نیز با کمبود منابع و درآمدهای بودجه مواجه است و امکان تکمیل همه پروژهها در طی یک سال را ندارد، در نتیجه برای مدیریت کردن منابع کمیاب و منابع محدود خود و پروژههای فراوان، مجبور است، اولویتهایی را در نظر بگیرد. از جمله اینکه اولویتهای بخشی و منطقهای در نظر گرفته شود و پروژههایی که اولویت دارند، در صف اول اعتبار قرار گیرند. همچنین پروژههایی که درصد پیشرفت بیشتری دارند، را در اولویت قرار میدهد. البته برخی از پروژههای سودده قابل واگذاری به بخش خصوصی عمومی و غیر دولتی هستند، اما تعداد آنها اندک است و عمده پروژهها فاقد توجیه فنی و اقتصادی هستند. یکی از دلایل نیمه تمام ماندن پروژهها همین نداشتن توجیه فنی و اقتصادی است، به هر حال اگر قصد توسعه و پیشرفت در کشور داریم، باید فکر اساسی برای تکمیل پروژههای نیمه تمام عمرانی داشته باشیم.خبرنگار فارس در این زمینه سوالاتی از سازمان برنامه و بودجه پرسید و پاسخهایی در این زمینه دریافت کرد که تقدیم مخاطبان میشود.
خبرنگار پرسید، از نظر بودجههای عمرانی در سال آینده چگونه پیش بینی خواهد شد و بحث اتمام و تکمیل پروژههای نیمه تمام چه جایگاهی خواهد داشت. اولویت با اتمام چه نوع پروژه هایی خواهد و سهم بودجه عمرانی از کل بودجه در سال آینده چگونه خواهد شد؟ سازمان برنامه و بودجه پاسخ داد: پیش بینی بودجه عمرانی در لوایح بودجه سنواتی پس از بررسی در جلسات کمیتههای تخصصی، کمیته تلفیق منابع و مصارف و ستاد لایحه بودجه ۱۴۰۵ و ضمن مشخص شدن منابع قابل وصول بودجه عمومی و تعیین هزینههای ضروری و اجتنابناپذیر با توجه به قوانین و مقررات صورت میپذیرد.جلسات ستاد و کمیتههای یادشده در حال حاضر در تعامل با دستگاههای اجرایی مرتبط در حال برگزاری میباشد.*نیاز ۵۰۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل پروژههای نیمه تمام عمرانیبر اساس برآوردهای اولیه به قیمت سال ۱۴۰۳، برای خاتمه طرحهای مندرج در پیوست شماره یک، بالغ بر ۵۰۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است .بر این اساس و با توجه به محدودیت منابع بودجه عمومی، اولویت بندی در اختصاص اعتبار به پروژههای عمرانی در دو مرحله در تصویب اعتبار در زمان تنظیم لایحه و قوانین بودجه سنواتی و تخصیص اعتبار در زمان اجرای بودجه انجام می پذیرد.
در زمان تدوین لایحه بودجه و پس از تعیین سقف اعتبارات عمرانی، در جلسات ستاد بودجه و کمیتههای تخصصی سهم اعتبارات عمرانی ملی، استانی و ردیفهای متفرقه مشخص می شود و سقف ها به معاونت ها و دفاتر تخصصی سازمان اعلام می شود، دفاتر تخصصی با توجه به اولویتهای هر بخش و در تعامل با دستگاه های اجرایی، سقف اعتبار تعلق گرفته به خود را میان طرح های مختلف همان حوزه توزیع مینمایند.در طول سال اجرای بودجه و با توجه به وصول منابع بودجه عمومی در سقف اعتبارات مصوب برای طرح های عمرانی تخصیص اعتبار صورت خواد پذیرفت.در مورد اولویت بندی پروژهها نیز با توجه به اینکه در سازمان برنامه و بودجه ۹ دفتر تخصصی (امور سلامت، امور انرژی، امور حمل و نقل و…) بودجه دستگاه های حوزه خود را بررسی می نمایند به هر دفتر سقف اعتبار اعلام می شود. دفاتر تخصصی با توجه به اولویتهای هر بخش و در تعامل با دستگاههای اجرایی، اعتبار تعلق گرفته به خود را میان طرح های مختلف همان حوزه توزیع مینمایند، لذا تعیین اولویت توسط دفتر تخصصی صورت می پذیرد که به صورت تخصصی مدیریت طرح های هر بخش را بر عهده دارند.اگرچه اولویتهای هر بخش و شاخصهای تعیین کننده اولویتها ممکن است متفاوت از سایر بخشها باشد، به طور کلی مهمترین شاخصها برای تعیین اعتبارات عمرانی هر طرح چه در زمان تصویب لایحه و چه در زمان اجرای بودجه و تخصیص اعتبار را میتوان به صورت زیر بیان نمود:
الف- پیشرفت فیزیکی طرحها- هرچه پیشرفت فیزیکی طرح بالا باشد، در اولویت قرار داردب-طرح های مصوب سفرهای مقامات (مقام معظم رهبری و رئیس جمهور)- در سفرهای مقامات عمدتا طرح هایی مصوب میشود که جزو اولویتهای استان یا منطقه قرار میگیرد.ج-طرحهای مناطق سردسیر- با توجه به اینکه امکان پیشبرد عملیات اجرایی این طرحها در فصل سرد سال با مشکل مواجه می شود، این طرح ها عمدتا در اولویت تخصیص در نیم سال اول قرار میگیرند.د- طرح های مربوط به دانشگاه ها و مدارس- با توجه به اینکه عمدتا در فصل تابستان مراکز آموزشی تعطیل بوده تخصیص اعتبار به این حوزه ها نیز در اولویت تخصیص در نیم سال اول می باشد.هـ- طرح هایی در رفع فقر و محرومیت زدایی موثر هستند (مدارس سنگی و …) و طرح هایی که در رفع تنش ها و چالش های کشور موثر می باشند (رفع تنش آبی و … )ز-طرح های که خدمات عمومی قابل توجه ارائه میدهند (بیمارستان ها و موارد مشابه)
لازم به ذکر است، در برخی موارد یک طرح از نظر چند شاخص در اولویت قرار دارد یا اینکه شاخص های مختلف در برهههای زمانی مختلف طرح ها را در اولویت متفاوتی قرار می دهند که همان طور که پیشتر نیز بیان شد، تصمیم گیری در خصوص اولویت قرار گرفتن یا نگرفتن جهت تخصیص اعتبار با دفاتر تخصصی ذیربط در سازمان برنامه است که اولویتهای هر بخش با توجه به شرایط حاکم به آن بخش متفاوت است.
