توسعه صنایع معدنی در کشور در حال‌حاضر با چالش‌های جدی روبه‌رو است. ناترازی انرژی میزان تولید صنایع را کاهش داده است. بر همین اساس تأمین پایدار انرژی، مهم‌ترین شاخصه برای تداوم تولید در حوزه معدن و صنایع معدنی است.
عوارض صادراتی اصلاح می‌شود
در هفته‌های اخیر اصلاح عوارض صادراتی از سوی فعالان بخش معدن و صنایع معدنی دنبال شده است. در هفته‌ای که پشت سر گذاشتیم خبری منتشر شد مبنی بر اینکه پیشنهاد اصلاح عوارض صادراتی در کمیسیون تخصصی اقتصادی هیات دولت، بررسی و پذیرفته شد. البته هنوز جزییات این خبر و نحوه اصلاح عوارض صادراتی روشن نیست. چنانچه عوارض صادراتی طبق نظر فعالان بخش معدن و صنایع معدنی اصلاح شود، باز هم باید تاکید کرد که بسیاری از فعالان این بخش در همین زمان متضرر شده‌اند. تولید فرآیندی وابسته به زمان است و بخشنامه‌های مختلف، عملاً برنامه‌ریزی برای تولید و صادرات را غیرممکن می‌کند.
جلوگیری از خام‌فروشی اولویت نخست صنعت فولاد
عباس علی‌آبادی وزیر صمت مهم‌ترین دغدغه در حوزه فولاد را جلوگیری از خام‌فروشی دانست و بر تکمیل زنجیره تولید، تاکید کرد. وی تاکید کرد: اگر مسیر صنعت باز شود، سود نهایی در جیب کارگران خواهد رفت. دولت سیزدهم همواره بر جلوگیری از خام‌فروشی تاکید کرده و این مهم را با اجرای مصوبات متعدد و وضع بخشنامه‌های مختلف، دنبال کرده است. بااین‌وجود راهکارهای یادشده نه‌تنها مؤثر نبوده‌اند بلکه مسیر فعالیت در بخش معدن و صنایع معدنی را دشوار کرده است.
واردات محصولات فولادی که کمبود نداریم خلاف است
امروز با توجه به شرایط محدودیت ارزی کشور، واردات آن دسته از محصولات فولادی که در داخل کشور ظرفیت خالی تولید دارد، خلاف است و باید شرایط را برای تولید حداکثری این صنایع ایجاد کرد. مصطفی طاهری عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: واردات فقط برای آن بخش از محصولات فولادی که در کشور کمبود وجود دارد، علی‌رغم محدودیت ارزی قابل‌پذیرش است و لازم است پس از واردات نظارت‌های لازم انجام شود تا اطمینان حاصل شود این واردات به چرخه سوداگری در بازار وارد نشود.
تأمین ماشین‌آلات معدنی، تولید داخلی یا واردات؟
در ماه‌های گذشته واردات ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی با ممنوعیت‌های جدی روبه‌رو شده است. در چنین شرایطی معدنکاران از محدودیت در تأمین ماشین‌آلات معدنی گلایه‌مند هستند. بااین‌وجود مدیرعامل هپکو می‌گوید که این شرکت توان تأمین ماشین‌آلات معدنی به‌اندازه نیاز معادن کشور را دارد.
اردشیر سعدمحمدی، مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات دراین‌باره گفت: استفاده از دامپتراک‌هایی با ظرفیت پایین در معادن بزرگ باعث کاهش بهره‌وری می‌شود. درحال‌حاضر ظرفیت دامپتراک‌هایی که در برخی معادن بزرگ استفاده می‌شود، ۱۳۶ تن است، درحالی‌که ضروری است ما از دامپتراک‌های ۲۴۰ تنی استفاده کنیم و استفاده از این ماشین‌آلات نیز خود ملزومات دیگری دارد.
به گفته‌ی وی برای توجیه‌پذیری اقتصادی فعالیت معدنکاری نمی‌توان برنامه تولید را عقب انداخت. سعدمحمدی در پاسخ به این سؤال که چرا برخی معدنکاران به‌جای تهیه ماشین‌آلات داخلی، اقدام به واردات می‌کنند، مطرح کرد: یکی از دلایل واردات ماشین‌آلات دست‌دوم که در داخل نیز تولید می‌شود، این است که این ماشین‌آلات نسبت به تولیدات داخلی که نو هستند، نرخ پایین‌تری دارند؛ بنابراین گاهی معدنکار برای کاهش هزینه‌های خود ناچار است دست به این اقدام بزند؛ بنابراین ضروری است هنگامی‌که از کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری صحبت می‌کنیم، به مسائلی که افزایش هزینه‌ها را در پی دارد نیز توجه کنیم.
تکیه‌بر توان معدنی می‌تواند تأثیر بسزایی بر رشد اقتصادی کشور داشته باشد، اما تحقق این هدف نیازمند تأمین پیش‌نیازهایی همچون ماشین‌آلات و تجهیزات است. بر اساس اظهارات مهدی حمیدی مدیرکل بهره‌برداری از معادن وزارت صمت، سال گذشته مجوز واردات ۱۸۸۹ ماشین معدنی صادر شد. امید می‌رود با ادامه‌دار شدن این روند شاهد رفع کمبودهای پیش روی تأمین ماشین‌آلات معدنی در کشور باشیم.
سامانه‌ای برای مدیریت اطلاعات معدنی
در هفته‌ای که پشت سر گذاشتیم سامانه اطلاعات یکپارچه مکان مبنای ایمیدرو افتتاح شد. این سامانه باهدف جمع‌آوری داده‌های اکتشافی و اندازه‌گیری، آمار داده‌های اکتشافی، تئوری داده مکانی، ساختار داده مکانی، الگوریتم‌ها، فرآیندها، نمایش و ابزارهای تحلیلی بر روی داده‌ها پیاده‌سازی شده است. تعیین منحصربه‌فرد بودن داده‌های مکانی و مشخصات مکان مبنای آن و وابستگی مکانی داده‌ها ازجمله ویژگی‌های این سامانه محسوب می‌شود. به گفته بهرامن رئیس خانه معدن ایران، سامانه یادشده توسط کارشناسان خبره داخلی با الگوبرداری از سامانه‌های مشابه مطرح دنیا، بومی‌سازی و مهندسی معکوس شده است.
محدودیت برق از تولید صنایع معدنی کاست
تغییرات میزان تولید کالاهای معدنی و صنایع معدنی در تابستان سه سال اخیر با در نظر داشتن قطعی‌های متعدد برق نشان می‌دهد فولاد خام با نوسانات شدیدی همراه بوده، شمش آلومینیوم روند رو به افولی را طی می‌کند و سیمان تنها صنعتی است که از افت تولید جان سالم به در برده است.
تغییرات میزان تولید فولاد خام در تابستان سال ۱۴۰۰ حدود ۳۰ درصد نسبت به مدت مشابه در سال قبل کاهش‌یافته است. تغییرات میزان تولید محصولات فولادی نشان می‌دهد حجم تولید تابستان ۱۴۰۰ در مقایسه با سال گذشته آن منفی ۱۷.۲ درصد و در تابستان سال ۱۴۰۱ حدود منفی ۲.۲ درصد نسبت به سال قبل کاهش‌یافته است. تولید کاتد مس در تابستان سال ۱۴۰۰ منفی ۱.۹ درصد نسبت به سال گذشته بوده و در تابستان سال بعد به منفی ۷.۱ رسیده است. این میزان در تابستان امسال با اندکی کاهش به منفی ۶ درصد رسیده است.
از بررسی آمار و ارقام یادشده می‌توان این‌طور برداشت کرد که تأمین پایدار انرژی، مهم‌ترین شاخصه برای تداوم تولید در حوزه معدن و صنایع معدنی است. بااین‌وجود کمبودهای پیش روی تأمین انرژی در سال‌های آتی ادامه دارد و نباید به تداوم تولید با همین مقیاس امید داشت.
انرژی نقطه بحرانی صنایع کشور است
رئیس هیات عامل ایمیدرو گفت: درحال‌حاضر سهم صنایع معدنی در GDP کشور کمتر ۷ درصد است، این سهم قطعاً باید افزایش یابد. یکی از گرفتاری‌های امروز مقررات تعریف‌شده است، باید مقررات زدایی داشته باشیم، تلاش‌های زیادی انجام‌شده تا حد امکان هموارسازی در سال ۱۴۰۳ انجام شود تا صنایع فولادی بتوانند راحت‌تر و با راندمان بیشتر وظایف خود را انجام دهند.
موثقی‌نیا با بیان اینکه بر اساس آماری که ارائه‌شده بومی‌سازی در صنایع فولادی و معدنی حدود ۱.۷ میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی داشته است، گفت: البته امروز ارزبری در تولید فولاد عدد قابل‌توجهی و حدود ۶۵ دلار در تن است و می‌توان گفت ارزبری فولاد در هرسال حدود چهار میلیارد دلار است و امیدواریم با همت تولیدکنندگان هرسال بتوانیم دسترسی بیشتری به بومی‌سازی داشته باشیم.
وی با بیان اینکه درحال‌حاضر ۸۰ درصد از تجهیزات، قطعات و مواد اولیه موردنیاز در صنایع فولادی و معدنی کشور بومی‌سازی شده است، ابراز کرد: همچنان همه در تلاش هستند که بتوانند از حداکثر ظرفیت استفاده کنند. رئیس هیات عامل ایمیدرو افزود: امروز انرژی به‌عنوان نقطه بحرانی در صنایع معدنی و فولادی مطرح می‌شود و حتماً باید راه‌حل‌های جایگزین مطرح شود.
با توجه به موضوعات مطرح‌شده از سوی رئیس هیات عامل ایمیدرو می‌توان این‌طور ادعا کرد که سیاست‌گذاران به چالش‌های پیش روی تولید و تولیدکنندگان واقف هستند. اما از مسئولان انتظار می‌رود برای رفع این دست کمبودها برنامه‌ریزی کنند. معدن نیوز