در سال‌های اخیر ارزش‌افزایی و جلوگیری از خام‌فروشی به بهانه‌هایی برای ایجاد مانع در مسیرصادرات بخش معدن بدل شده‌اند. متاسفانه هرازگاهی هزینه جدیدی برای فعالیت در این بخش تراشیده می‌شود و عملا کار دشوار در این حوزه را دشوارتر می‌کند. خوشبختانه در حال حاضر با پیگیری فعالان حوزه معدن و با رای دیوان عدالت اداری عوارض صادرات مواد معدنی صفر شد.
عوارض صادرات مواد معدنی صفر شد
در هفته‌ای که پشت سر گذاشتیم سیف‌الله امیری مدیرکل صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت از حکم دیوان عدالت اداری و حذف عوارض 0.5 درصدی صادرات مواد معدنی خبر داد. وی از صادرات محصولات معدنی در شرایطی که تکنولوژی فرآوری آنها در کشور وجود ندارد ازجمله برخی گریدهای سنگ آهن، حمایت کرد. امیری صادرات این مواد معدنی را لازمه تداوم تولید و فعالیت معادن عنوان کرد.
متاسفانه در سال‌های اخیر ارزش‌افزایی و جلوگیری از خام‌فروشی به بهانه‌هایی برای ایجاد مانع در مسیرصادرات بخش معدن بدل شده‌اند. با وجودی که دریافت عوارض از صادرات مواد معدنی لغو شده، اما همچنان صادرات این محصولات از معافیت مالیاتی محروم است. بدون تردید تامین نیاز بازار داخل باید در اولویت باشد، اما مانع‌تراشی در مسیر صادرات؛ آن‌هم با وجود مشکلات وسیعی که عملکرد تولیدکنندگان را متاثر می‌کند، غیرقابل پذیرش است.
تشکیل کمیته سه‌جانبه برای عرضه سیمان و فولاد در بورس
دولت سیزدهم وعده ساخت سالانه یک میلیون مسکن ارزان را مطرح کرده بود، پروژه‌ای که با توجه به شرایط اقتصادی کشور، از همان ابتدا به شعار شباهت بیشتری داشت. در حال حاضر نیز با گذشت بیش از 2 سال از فعالیت دولت، دولتمردان از اجرای این تعهد بسیار عقب هستند. در چنین شرایطی قیمت بالای سیمان و فولاد به بهانه‌ای برای توجیه این عقب‌ماندگی بدل شده است. درنتیجه در هفته‌های گذشته موضوع فرآیند فروش این دو محصول ساختمانی، بحث برانگیز شد. این‌درحالی‌است که اثرگذاری قیمت سیمان در ساخت مسکن حدود یک درصد و مجموع اثرگذاری دو محصول یاد شده در بهای تمام شده تولید مسکن کمتر از 15 درصد است.
حال پس از بحث‌های متعدد وزیر اقتصاد گفت: برای رفع ایرادات نحوه عرضه مصالح ساختمانی در بورس کالا کمیته سه‌جانبه‌ای با حضور وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، صمت و سازمان بورس تشکیل می‌شود. موضوع عرضه محصولات ساختمانی توسط ستاد اقتصادی دولت تعیین تکلیف شد که قرار بر این است تا همچنان عرضه این کالاها در بورس انجام شود. وزارت راه و شهرسازی چند نکته درباره فرآیند عرضه فولاد و سیمان در بورس کالا دارد که در کمیته مذکور مورد بررسی قرار می‌گیرد.
افت یک درصدی تولید آلومینیوم در نیمه نخست امسال
4 شرکت تولیدکننده شمش آلومینیوم از ابتدای فروردین تا پایان شهریور امسال، 316 هزار و 408 تن شمش آلومینیوم تولید کردند که در مقایسه با تولید مدت مشابه سال گذشته (318 هزار و 91 تن)، اندکی (کمتر از یک درصد) کاهش یافت.
شرکت‌های تولیدکننده شمش آلومینیوم در ماه شهریور، 48 هزار و 425 تن شمش آلومینیوم تولید کردند که نسبت به رقم مدت مشابه سال گذشته (46 هزار و 864 تن)، بیش از 3 درصد رشد نشان می‌دهد. شرکت آلومینای ایران طی 6 ماه نخست امسال، 117 هزار و 458 تن پودر آلومینا تولید کرد که در مقایسه با رقم مدت مشابه سال گذشته (118 هزار و 845 تن)، حاکی از کاهش یک درصدی این محصول است.
صنعت آلومینیوم در ایران بر پایه بهره‌مندی از ذخایر فراوان و ارزان انرژی توسعه یافته است. قرار بود با تکیه بر این ذخایر ایران به قطب صنعت آلومینیوم در منطقه بدل شود، اما درحال حاضر با توجه به میزان ظرفیت و تولید در این صنعت، دیگر تحقق هدف یاد شده، ممکن و شدنی به‌نظر نمی‌رسد. بدون تردید نبود متولی برای این صنعت و توجه کافی به رشد آن، از مهم‌ترین دلایل عقب‌ماندگی این صنعت است.
حدود ۱.۳ میلیون تن اقلام فولادی وارد کشور شد
بر اساس آمار طی 6 ماهه نخست سال جاری مجموع واردات انواع مقاطع فولادی، شمش فولادی و محصولات فولادی حدود یک میلیون و ۳۴۱ هزار تن ثبت شده است که برای مقاطع فولادی و محصولات فولادی بین ۴.۹ درصد تا ۱۰۲ درصد بیشتر شده، اما واردات شمش تغییری نداشته و همان ۱۰۰۰ تن در شش ماهه سال گذشته بوده است؛ ضمن اینکه کشور همچنان بی‌نیاز از واردات آهن اسفنجی بوده است.
بدون تردید با توجه به توسعه صنعت فولاد در ایران، تامین نیاز این زنجیره با تکیه بر نیاز داخلی اولویت دارد، اما باید خاطرنشان کرد که حجم واردات در این صنعت در حال حاضر در قیاس با تولید داخلی ناچیز است. با‌این‌وجود انتظار می‌رود ضمن رصد مداوم این زنجیره توسط سیاست‌گذاران، برای تامین کمبودها برنامه‌ریزی شود.
کارنامه صادرات فولادی‌ها نمره قبولی می‌گیرد؟
طبق آمار، صادرات فولادی‌ها در شش ماهه نخست امسال نسبت سال گذشته، رشد ۳.۸ درصدی تا ۱۸۰.۱ درصدی را تجربه کرده است؛ بر این اساس بیشترین حجم صادراتی متعلق به شمش فولاد و بیشترین درصد رشد صادرات متعلق به آهن‌اسفنجی با رشد ۱۸۰.۱ درصدی بود. از ابتدای سال تا پایان شهریور ماه، بخشی از تولید صورت گرفته در زنجیره آهن و فولاد تولیدی ایران، صادر شده و بخش قابل توجه آن به بازار داخل کشور تزریق و صرف مصارف داخلی شده است.
از بالغ بر هفت میلیون تن فولاد صادراتی بیشترین حجم متعلق به شمش فولاد (فولاد میانی) است که بالغ بر ۳.۵ میلیون تن ثبت شده و رشد ۲۵.۶ درصدی نسبت به میزان صادرات آن در مدت مشابه سال گذشته دارد؛ اما بیشترین رشد صادارت در مقایسه آماری این دو بازه (شش ماهه اول ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲) مختص آهن اسفنجی با درصد ۱۸۰.۱ درصد است.
طبق آمار، در مجموع شش ماهه امسال، از ۱۵ میلیون و ۴۲۲ هزار تن شمش فولادی تولید شده، سه میلیون و ۶۹۰ هزار تن آن صادر شده که بیشترین حجم صادراتی فولادی‌هاست و ۲۵.۶ درصد بیش از میزان صادرات آن در نیمه نخست سال گذشته است. پس از آن، یک میلیون و ۵٣٨ هزار تن محصولات فولادی طی نیمه نخست سال جاری صادر شده که نسبت به تولید سال گذشته حدود 8 درصد بیشتر است.
ظرف شش ماهه امسال 6 میلیون و ۳۵۷ هزار تن مقاطع طویل فولادی تولید شده که بالغ بر یک میلیون و ٣٠۰ هزار تن آن صادر شده و در قیاس با سال گذشته ٣.٨ درصد افزایش یافته است. صادرات مقاطع تخت فولادی نیز رشد ۴٠.٩ درصدی را ثبت کرده است. در نهایت از ۱۸ میلیون و ۸۵۷ هزار تن آهن اسفنجی تولید شده، ٨٧۴ هزار تن صادر شده که ۱۸۰.۱ درصد بیشتر شده است.
با‌این‌وجود باید خاطرنشان کرد که به اعتقاد فعالان صنعت فولاد این رشد در قیاس با سال 1401 که آمار صادرات صنعت فولاد کاهشی بود، حاصل شده است. درواقع میزان صادرات در این زنجیره به سطح سال‌های قبل‌تر رسیده است. با توجه به روند افزایشی تولید و ظرفیت‌سازی در این صنعت، پتانسیل بیشتری برای صادرات فولاد و محصولات فولادی از کشور وجود دارد.
رکود یا ثبات در بازار سیمان
بررسی جدیدترین وضعیت بازار نشان می‌دهد که قیمت سیمان که از هفته سوم شهریور ثابت مانده بود و بعد از افزایش نرخ ارز، برخلاف سایر بازارها، در برخی شرکت‌ها با کاهش همراه بود، در روز نخست آبان‌ماه دوباره به قیمت‌های قبلی برگشته است. این محصول در هفته نخست آبان در کارخانه‌های مختلف تهران و سایر شهرها بین ۴۰ هزار تومان تا ۷۵ هزار و ۵۰۰ تومان معامله شد.
به طور کلی از اواخر شهریور ماه اخبار مرتبط با مذاکرات سیاسی، ناآرامی‌های منطقه، نرخ دلار و … بر بازارهای کالایی و مالی اثرگذار بودند. اما همچنان رکود حاکم بر بازار و ساخت‌وساز مسکن و نبود نقدینگی بزرگ‌ترین فاکتور موثر بر بازار مصالح ساختمانی خواهد بود. با شروع فصل پاییز و به دنبال آن زمستان، عملا به‌طور سنتی از اجرای فعالیت‌های ساخت‌وساز نیز کاسته خواهد شد.
البته باید خاطرنشان کرد که چندی پیش حمید فرمانی، رئیس هیات مدیره انجمن سیمان، رکود حاکم بر بازار را تایید کرد، اما گفت که کاهش قیمت به دلیل رکود نیست، بلکه به دلیل افزایش تولید، ثبات در عرضه و غیره است. چراکه در نیمه اول امسال فروش سیمان هم افزایش پیدا کرد.
البته قیمت سیمان در تیر ماه روند صعودی داشت؛ موضوعی که با توجه به آغاز قطعی برق در فصل گرما و افزایش قیمت سوخت سیمان دور از انتظار نبود.
همکاری مشترک ایران و روسیه در حوزه زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی
ایران از ذخایر بالای معدنی برخوردار است و حتی برخی آن را بهشت زمین‌شناسی عنوان می‌کنند. با‌این‌وجود ذخایر معدنی آن‌طور که باید در اولویت نبوده‌اند. فعالیت‌های اکتشافی در ایران به شدت عقب مانده و نیاز به اصلاح جدی دارد. در ادامه رایزنی‌ها و برگزاری نشست‌های فنی- اجرایی متعدد میان ایران و فدراسیون روسیه از سال گذشته تاکنون، زمینه‌های اجرای این همکاری با هدف آموزش و توانمندسازی متخصصان ایرانی و ایجاد تحول موثر در روند فعالیت‌های زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی کشور سرعت می‌گیرد.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فن‌آوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور و دبیرکمیته مشترک راهبری توافقنامه سه جانبه بخش معدن کشور با بیان مطلب فوق گفت: همکاری میان دولت جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه با ارائه شرح خدمات موردنظر جمهوری اسلامی ایران برای اجرای 120 پروژه زمین‌شناسی، ژئوشیمی و زمین‌شناسی اقتصادی و همچنین تهیه نقشه‌های بزرگ مقیاس اکتشافی در مناطق امیدبخش موردنظر در وسعتی به مساحت 25 هزار کیلومتر مربع از سطح کشور انجام خواهد گرفت.
وی ابزار امیدواری کرد؛ نتایج قابل توجهی در روند اکتشاف ذخایرمعدنی کشور داشته باشد ضمن اینکه در جریان این طرح از توانمندی جمهوری اسلامی ایران در حوزه انجام فرآیندهای آزمایشگاهی و آنالیز مواد معدنی توسط آزمایشگاه‌های دولتی و بخش خصوصی کشور بهره‌گیری خواهد شد. امید می‌رود با اجرای توافقات صحیح در حوزه زمین‌شناسی و اکتشاف کاستی‌های این بخش مرتفع شود تا در ادامه شاهد تکیه هرچه بیشتر اقتصاد ایران به ذخایر معدنی باشیم.
معدن نیوز